Nacionalna biblioteka Moldavije
| Biblioteca Naţională a Republicii Moldova | |
 | |
.jpg) | |
| Otvorena | 22. august 1832 |
|---|---|
| Lokacija | Kišinjev, Moldavija |
| Koordinate | 47°1′22.08″N 28°49′47.64″E / 47.0228000°N 28.8299000°E |
| Vrsta | Nacionalna biblioteka |
| Veličina | 2,5 miliona predmeta |
| Direktor | Elena Pintilei[1] |
| Zakonski depozit | Da |
| Veb-sajt | bnrm |
Nacionalna biblioteka Moldavije (rumunski: Biblioteca Naţională a Republicii Moldova) jest nacionalna biblioteka koja se nalazi u Kišinjevu, Moldavija, glavna je biblioteka države koja je odgovorna za očuvanje, valorizaciju i zaštitu pisane kulturne baštine. Nacionalna biblioteka radi prema vodećim principima UNESCO-a koji se odnose na ovu vrstu biblioteka, dio je Evropske digitalne biblioteke. Osnovana je 1940, vuče korijene iz Gubernatorske javne biblioteke Besarabije osnovane 1832.[2] Biblioteka osigurava širok pristup javnosti svojim zbirkama za istraživanje, proučavanje i/ili informacije. Generalni direktor je Elena Pintilei.
Biblioteka je dostupna svim korisnicima koji su navršili 17 godina. Od 1992. do svoje smrti 8. aprila 2015. direktor Nacionalne biblioteke bio je dr Alexe Rău, bibliotekar, filozof, pjesnik i esejista.[3]
Historija[uredi | uredi izvor]
Gubernatorska javna biblioteka Besarabije (kasnije Javna biblioteka) osnovana je u Kišinjevu naredbom Ministarstva unutrašnjih poslova Ruskog carstva koje ostaje osnivač biblioteke do 1917, biblioteka. Biblioteka je osnovana 22. augusta 1832. dok je guverner zemlje bio A. I. Sarokumski.[4] Doktor prava Peter Manega došao je iz Bukurešta i bio je zaokupljen pronalaženjem, iznajmljivanjem zgrade i otkupom knjižnog fonda. Prvi bibliotekar bio je Gabriel Bilevici, intelektualac sa studijama u Černivcima, profesor u Gimnaziji br. 1- škola za dječake iz Kišinjeva, gde je neko vrijeme bila smještena biblioteka. Knjige iz privatne biblioteke pukovnika I.P. Liprandi, a Kelhner i profesor Arhanghelski, publikacije koje je donirao G. Polonski și Balen de Balen postavili su temelj za početni fond biblioteke. Direktor škole A. Grinevici iz Besarabije, usvojio je pravila javne biblioteke od Odese do Kišinjeva.
1831. trgovac Bogaciov stavlja na raspolaganje Javnoj biblioteci u Kišinjevu jednu od svojih kuća u kojoj je i otvorena biblioteka. 1832.[4] trgovac I. Kriukov kupuje Bogaciovljevu kuću i daje predlog biblioteci da produži zakup do 1853. Nakon što je Petar Manega 1832. dobio novac potreban za obnovu zakupa Kriukovljeve kuće, biblioteka je tu ostala do 1834. - u tri male sobe.[4] Petar Manega je 1835. iznajmio novu zgradu, koju je izgradio isti trgovac Bogaciov, preko puta gradskog bulevara, u koji nema ulaza sa ulice.[4] Sljedeći bibliotekari - Kozlov, Saburov, Tanki - pokušali su, ali nisu uspjeli poboljšati uslove u ustanovi.
Tek nakon 1857. novi bibliotekar Venedikt Beler, profesor njemačkog jezika i matematike u Gimnaziji br. 1, uspio je uvjeriti guvernera Fontona Verraiona da biblioteka više ne može ostati u privremenom stanju. Godine 1860. biblioteka prelazi u prostor koji se nalazi na području sadašnjeg USM.[4] V. Beller se bavi promjenom inventara i upoznavanjem javnosti sa sadržajem zbirke i omogućavanjem pristupa njoj. Godina 1860. u štampi je nazvana "Anul bibliotecii lui Beller".[4] Zbog nedostatka sredstava, na zahtjev gubernatorske uprave, biblioteka je 1869. prešla na finansiranje grada.[4] 1877, prema naredbi Ministarstva unutrašnjih poslova, biblioteka sa svom baštinom premješta se u sjedište Dume.
U augustu 1940. u Sovjetskoj republici Moldaviji u Kišinjevu osnovana je Republička biblioteka SSR Moldavije, koja se nalazila u prostorijama bivše rumunske Centralne biblioteke, već preseljene preko Pruta. Međutim, tokom perioda 1918-1940, kako pokazuje historičar Gheorghe Buluță, po nalogu rumunske vlade, prikupljena su 2 primjerka starih i rijetkih knjiga iz ruskih biblioteka u Besarabiji kako bi se pohranile u zbirke u Rumuniji.
U ljeto 1961,[4] za vrijeme direktora Alexandrua Chirtoacăa, Biblioteka se preselila u sadašnji centralni blok BNRM. Inauguracija ovog zdanja bio je jedan od najvećih događaja u posljeratnoj historiji Moldavije. Godine 1987[4] zahvaljujući vrtoglavom povećanju fondova koji je tri puta premašio projektovani kapacitet sjedišta, Biblioteka je dobila blok A bivšeg Bogoslovskog sjemeništa u Kišinjevu, koji je Politehnički institut napustio nakon potresa kao u oštećeno stanje. Za vrijeme direktora Alekseja Raua, uprava Biblioteke je uložila velike napore da pribavi neophodna sredstva, organizuje kapitalne popravke i restaurira ovu zgradu.
Zbirke[uredi | uredi izvor]
Jedan od glavnih zadataka BNRM-a je uspostavljanje, održavanje i omogućavanje pristupa kolekciji koja je potpuna koliko i domaća izdanja i strane vrijedne publikacije. Zbirke se upotpunjuju obveznim primjerkom, otkupom, donacijama i međubibliotečkom razmjenom. Fond biblioteke raste za 13 do 14 hiljada dokumenata godišnje. BNRM je čuvar dragocjenog fonda dokumenata od 2,5 miliona predmeta na 30 jezika. Tematski i jezički horizont zbirki je univerzalan. Zbirke BNRM obuhvataju različite informacije: tradicionalne (monografije, serijske publikacije) i netradicionalne (diskovi, magnetne trake, mikrofilmovi, mape, elektronski dokumenti, itd.).
Zbirka starih i rijetkih knjiga[uredi | uredi izvor]
Zbirka sadrži preko 21.000 dokumenata: velika djela autora, majstorske grafike, bibliofilsku vrednost koju čine rukopisne knjige, stare rumunske knjige štampane u zemlji i inostranstvu, strane knjige objavljene do 1725, edicije, knjige sa poligrafskim prikazom i umetničkim značajem, ekslibris knjige, tipografske zanimljivosti, lične zbirke, stara periodika itd. Zbirka obuhvata knjige koje su bile dio početnog fonda 1832. kada je biblioteka otvorena. Među njima važnu ulogu za knjige generala Liprandija, a dva toma Aristotela koje su komentarisali Donati Acciaioli i Simplicius, inkunabulae. Biblioteka čuva drugo izdanje Cazaniei lui Varlaam (prva knjiga napisana i štampana u Moldaviji, Tri jerarha 1643.), koju je uredio Râmnic (Muntenia) 1792; Apostol, objavljen u Bukureštu 1683, Moldavski opis Cantemir, nemačka verzija (1771), ruska (1789), rumunska (1825); Trebnicul “Petru Movilă”, objavljen 1646. i ilustrovan od strane gravera Ilije. Zbirka knjiga sa autogramima pisaca, naučnika, drugih ličnosti predmet je interesovanja mnogih bibliofila. Najdragocjeniji autogrami pripadaju ličnostima: Alecsandri Vasile, Dumitru Moruzi, Leon Boga, Paul Michael G. O. Zlatov, N. Moghileanski John G. Sbiera itd.
Audio sadržaj[uredi | uredi izvor]
Biblioteka posjeduje jedinstvenu kolekciju audio sadržaja, najbogatiju u Moldaviji, zvučne snimke (26 000), muzičke dokumente (66 000), knjige i periodične publikacije iz oblasti muzike. Kolekcija obuhvata sve žanrove klasične i moderne muzike. Ovdje su prisutne muzičke kreacije različitih naroda iz različitih vremena.
Zbirka umjetnina i mapa[uredi | uredi izvor]
Umjetnička zbirka i mape sadrže 193.000 dokumenata, uključujući albume, umjetničke reprodukcije, postere, razglednice, grafike, fotografije itd. Izuzetno je raznolika zbirka umjetničkih albuma, uzimajući djela iz svih oblasti umjetnosti. Među raritetima su: albumi "Classici dell'arte Rizzoli", unikatne razglednice, serije enciklopedija i rječnika umjetnosti.
Zbirka Moldavistica[uredi | uredi izvor]
Zbirka Moldavistica sastoji se od oko 15.000 dokumenata i pruža informativne i dokumentarne sadržaje za korisnike zainteresovane za društveno-političku, ekonomsku i kulturnu Moldaviju. Zbirka obuhvata dokumente o Moldaviji, objavljene u republici i van njenih granica.
Referentna biblioteka[uredi | uredi izvor]
Referentna biblioteka predstavlja najvredniju zbirku rječnika, bibliografija, izveštaja časopisa, kataloga, adresara, uputstava, smjernica, zakona, pravnih akata, zvaničnih saopštenja, statističkih godišnjaka na različitim jezicima svijeta (oko 60 hiljada tomova).
Zbirka svjetske književnosti[uredi | uredi izvor]
Zbirka svjetske književnosti sadrži oko 60.000 dokumenata. Odredišna zbirka: pružanje informacija i dokumentaraca istraživača iz oblasti književnosti. Zbirka obuhvata knjige o književnosti uopšte, dokumente o evoluciji književnosti i jezika zemalja sveta.
Zbirka publikacija[uredi | uredi izvor]
Je jedna od najobimnijih zbirki u biblioteci - 612.000 svezaka - i obuhvata časopise (5.000 naslova), novine (2.500 naslova), različite izvještaje i druge radove naučnih institucija itd.
Biblioteka UN[uredi | uredi izvor]
Narodna biblioteka je 2000. dobila status biblioteke - čuvara građe i publikacija Ujedinjenih nacija u Moldaviji. Danas zbirka sadrži oko 3.000 dokumenata Ujedinjenih nacija, na engleskom i francuskom jeziku.
Direktori[uredi | uredi izvor]
Spisak direktora od osnivanja do danas:[5]
- Gubernatorska javna biblioteka Besarabije (1832-1875)
- Gavriil Bilevici (1832–1835)
- Nicolai Kozlov (1835–1846)
- Mihail Saburov (1846–1847)
- Ivan Tanskii (1848–1855)
- Platon Globaciov (IX-XII, 1852)
- Botean (1855–1856)
- Petru Şuşchevici (1856–1857)
- Venedict Beler (1857–1871)
- Javna biblioteka u Kišinjevu (1876-1939)
- Kurkovskaia (1871–1877)
- Daria Harjevskaia (1884–1924)
- Maria Arionescu (1931–1934)
- Elena Niţescu (1934-)
- Republička biblioteka SSR Moldavije (1940-1990)
- Adeli Cernoviţkaia (1944–1946)
- Iguatie Teleuţă (1946–1948)
- Alexandr Suhomlinov (1948–1955)
- Ion Borş (1956–1959)
- Alexandru Chirtoaca (1959–1963)
- Gheorghe Cincilei (1963–1964)
- Petru Ganenco (1965–1983)
- Grigore Sudacevschi (1984–1987)
- Tatiana Levandovskaia (1987–1992)
- Nacionalna biblioteka Moldavije (od 1991)
- Alexei Rău (1992-2015)
- Elena Pintilei (2015-)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Zvanični sajt". Arhivirano s originala, 10. 6. 2023.
- ^ "Biblioteca Nationala a Republicii Moldova / National Library of the Republic of Moldova". CENL. Arhivirano s originala, 19. 11. 2022. Pristupljeno 12. 3. 2023.
- ^ "A murit directorul Bibliotecii Naționale, Alexe Rău" Arhivirano 21. 9. 2021. na Wayback Machine, Timpul 8. 4. 2015
- ^ a b c d e f g h i Soltan, Petru. Biblioteca Publică Gubernială din Chișinău și succesoarea funcțională a sa, Biblioteca Națională a Republicii Moldova. În: Calendar Național 2007. Chișinău, 2007, str. 249-252.
- ^ Spisak direktora biblioteke Arhivirano 26. 10. 2021. na Wayback Machine, bnrm.md