Nacionalna biblioteka Portugala
| Biblioteca Nacional de Portugal | |
 | |
 | |
| Otvorena | 29. februar 1796 |
|---|---|
| Lokacija | Lisabon, Portugal |
| Koordinate | 38°45′4.17″N 9°9′7.89″W / 38.7511583°N 9.1521917°W |
| Vrsta | Nacionalna biblioteka |
| Veličina | 3 miliona predmeta[1] |
| Usluženi | 564 657 (Lisabon)[2] |
| Direktor | Inês Cordeiro |
| Zakonski depozit | Da[3] |
| Veb-sajt | bnportugal |
Nacionalna biblioteka Portugala (portugalski: Biblioteca Nacional de Portugal) jest portugalska nacionalna biblioteka, koja ispunjava funkciju obaveznog depozitara i autorskih prava.
Historija[uredi | uredi izvor]
Biblioteka je osnovana dekretom od 29. februara 1796. pod nazivom Kraljevska javna biblioteka Dvora (portugalski: Real Biblioteca Pública da Corte). Biblioteka je imala za cilj da omogući široj javnosti pristup dvorskim zbirkama, čime se poništavao trend vremena koji su samo učenjaci i mudraci mogli pristupiti blagu, rukopisima, slikama i knjigama kraljevskog dvora.
Nakon pobjede liberala u građanskom ratu u Portugalu i ukidanja vjerskih redova (1834.), ustanova je preimenovana u Nacionalnu lisabonsku biblioteku i službeno joj je povjerena čitava ili dio biblioteka brojnih samostana. Dolaskom ovih velikih kolekcija bilo je apsolutno neophodno preseljenje u veće prostorije, a izbor je pao na Convento de São Francisco.
Tokom više od 130 godina u kojima je djelovao u oblasti Chiado u Lisabonu, BNL je doživio periode modernizacije i obogaćivanja i vremena sivila i letargije. Posebno treba istaći napore koji su učinjeni u 19. stoljeću da se apsorbiraju zbirke ukinutih vjerskih ustanova, organizuju bibliografske izložbe i izdaju katalozi raznih zbirki.
Nakon proglašenja Republike (1910) uslijedilo je inkorporiranje novog vala biblioteka iz još jednog kruga ukidanja vjerskih institucija. Između 1920. i 1926. BNL je uživala u fazi u kojoj je napravila veliki korak naprijed na polju bibliotečke i informatičke nauke i imala koristi od procvalog kulturnog života, a sve to promovirala je takozvana "Bibliotečka grupa".
Rast zbirki i potreba za uslovima prikladnim za očuvanje bogatog fonda Biblioteke učinili su da je neophodno izgraditi namjenski projektovanu zgradu koja bi najvećoj portugalskoj bibliografskoj zbirci obezbjedila pravi dom. Radovi su počeli 1958, prema projektu arhitekte Porfirija Pardala Monteira, a Biblioteka je 1969. premještena u novu zgradu u oblasti Campo Grande.
Proces kompjuterizacije biblioteke započeo je 1980-ih, zajedno sa širim projektom koji je imao za cilj podršku svim portugalskim bibliotekama u tom pogledu, što je rezultiralo stvaranjem Nacionalne bibliografske baze podataka – PORBASE. Istovremeno prilagođavajući se procesu tehnološke evolucije, Biblioteka je nastavila da obogaćuje svoje fondove. Od posebnog značaja bilo je stvaranje Arhiva ličnih spisa pisaca, ali je preduzeto i niz velikih inicijativa u pogledu standardizacije bibliotečko-informacionih tehnika, očuvanja i konzervacije i kulturnih aktivnosti.
Početkom ovog stoljeća Biblioteka je pratila međunarodni trend digitalizacije bibliografskih zbirki stvaranjem Nacionalna digitalna biblioteka, BND (Biblioteca Nacional Digital), koja je u stalnom porastu i blisko sarađuje sa drugim evropskim institucijama.
Već više od 200 godina stara, 2007. Institucija je preimenovana u Nacionalnu biblioteku Portugala (BNP) i započela je proces restrukturiranja koji nastoji da pomogne u obogaćivanju i publiciranju nacionalnog bibliografskog naslijeđa, te da modernizira, racionalizira i unaprijedi svoje poslovanje. na način da služi javnosti, stručnoj zajednici, izdavačima i prodavcima knjiga.
Zbirka[uredi | uredi izvor]
Nacionalna biblioteka Portugala najveća je biblioteka u zemlji i prestižna institucija na kulturnoj sceni. Prikuplja, obrađuje i čuva nacionalno bibliografsko naslijeđe i čini ga dostupnim intelektualnoj i naučnoj zajednici.
Nacionalna biblioteka Portugala ima široku lepezu zbirki koje obuhvataju dokumentaciju iz svih epoha, svake vrste i na svaku temu. Kombinacija sistema obaveznog depozita, akvizicija i donacija znači da se fondovi stalno razvijaju. Poseban naglasak stavljen je na portugalska djela.
Opća zbirka[uredi | uredi izvor]
Opća zbirka je najveća zbirka u biblioteci, sa više od 3 miliona predmeta, od kojih su većina portugalske publikacije. Obuhvata period od 16. do 21. vijeka. U početku se sastojao od fondova Biblioteke Kraljevskog cenzurnog odbora i Biblioteka samostana koji su ukinuti 1834, a zbirka je podijeljena na dijelove monografija po glavnim temama, skup posebnih zbirki koje su donirane tokom godine i kolekciju od 50.000 naslova portugalske periodike i oko 240 stranih. Opšta zbirka sistematski sadrži sve što je objavljeno u Portugalu i dostavljeno biblioteci u okviru sistema obaveznih depozita od 1931. Također uključuje teze i druge akademske radove proizvedene na portugalskim univerzitetima, koji su također podvrgnuti obaveznom depozitu od 1986.
Rijetke knjige i rukopisi[uredi | uredi izvor]
Različite zbirke rijetkih knjiga i rukopisa obuhvataju najvrednije i najvažnije baštine u fondu BNP-a. Zbirku rukopisa trenutno čini šest zbirki, sa bibliotečkim i arhivskim dokumentima različitih žanrova i vrsta i širokog spektra porijekla, od 12. stoljeća do danas. Ukupna zbirka sadrži ukupno oko 15.000 kodeksa i 36.000 raznih rukopisa. Zbirku rijetkih štampanih knjiga čini izbor djela čija rijetkost, starost ili izdavačke karakteristike dovode do mesta u "Vrednoj rezervi" štampanih knjiga BNP-a, koja broji više od 30.000 komada. Postoje dva glavna dijela, koji su podijeljeni na osnovu starosti: do 1500. (Inkunabule); i štampa od 1501. (Rijetke knjige). Postoji i niz drugih kolekcija koje su grupisane na osnovu brojnih različitih kriterija, kao što su predmet, štampač ili posebne karakteristike. Historijski arhiv sadrži arhivske dokumente iz različitih izvora, s naglaskom na lične i porodične arhive. Najstariji dokumenti datiraju iz 11. vijeka. Ukupno postoji oko 466 zasebnih zbirki (ili dijelova zbirke). Historijski arhiv BNP-a je uključen u ovaj naslov. Arhiv savremene portugalske kulture (ACPC) trenutno je dom zbirke ličnih radova 148 pisaca i drugih ličnosti iz 19. i 20. stoljeća. Među vodećim imenima su Fernando Pessoa, Eça de Queirós, Camilo Castelo Branco, Camilo Pessanha, Antero de Quental, Oliveira Martins, Jaime Cortesão, Raul Proença, Vitorino Nemésio, Vergílio Ferreira i José Saramago, između ostalih.
Kartografija[uredi | uredi izvor]
Zbirka kartografije sadrži oko 6.800 naslova sastavljenih od štampanih i rukopisnih atlasa, karata i planova koji su pravljeni i/ili objavljeni od 16. stoljeća. Iako zbirka uključuje kartografske prikaze svih dijelova svijeta, većina predmeta prikazuje Portugal i njegove bivše prekomorske oblasti.
Ikonografija[uredi | uredi izvor]
Ikonografske zbirke sadrže oko 117.000 slika na papiru i predstavljaju specijalizovani dio Biblioteke od 1976. Prvobitno su formirane od tri početne zbirke koje su pripadale Odjeljenju za rijetke knjige i rukopise (grafike, crteži i vjerske slike), ali su organizovana u posebnu zbirku kada je Biblioteka postala potpuno svjesna njihovog značaja za proučavanje historije, sociologije, umjetnosti i tako dalje, te je prepoznala njihovu baštinsku vrijednost.
Muzika[uredi | uredi izvor]
Muzička zbirka BNP-a jedna je od najvažnijih u Portugalu, a posebno je korisna za historijska i muzička istraživanja. Sadrži više od 50.000 artikala u periodu od 12. do 20. stoljeća, od kojih je većina proizvedena u Portugalu. Pored štampanih i rukopisnih partitura, nudi knjige i periodične publikacije o muzičkim temama, libreta, programe, postere, fotografije, razne lične i institucionalne arhive i drugi materijal vezan za proizvodnju muzike i muzičkih snimaka.
Čitanje za slabovide[uredi | uredi izvor]
Služba za čitanje za slabovide drži i proizvodi djela na Brailleovom pismu i audio knjige od 1969. Služba koristi papir, magnetnu traku i digitalne formate. Ima više od 7.000 stavki na Brailleovom pismu, uključujući 4.000 muzičkih djela i 1.575 audio naslova.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "General collection". www.bnportugal.pt. Arhivirano s originala, 18. 12. 2015. Pristupljeno 12. 2. 2011.
- ^ "UMA POPULAÇÃO QUE SE URBANIZA, Uma avaliação recente - Cidades, 2004". Instituto Geográfico Português. Arhivirano s originala, 27. 9. 2007. Pristupljeno 20. 4. 2010.
- ^ "Legal Deposit". www.bnportugal.pt. Arhivirano s originala, 23. 9. 2015. Pristupljeno 12. 2. 2011.
Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]
- "Bibliotheca Nacional de Lisboa". Almanak estatistico de Lisboa (jezik: portugalski). 1841. hdl:2027/uc1.b0000051656. OCLC 802761639 – preko HathiTrust.
Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]
- Zvanični sajt
- Digitalna nacionalna bibliotekaNacional Digital
- "(Biblioteca Nacional de Portugal)". Notícia BAD (jezik: portugalski). Associação Portuguesa de Bibliotecários, Arquivistas e Documentalistas. ISSN 1646-9003. (Uključuje članke vezane za Narodnu biblioteku)