SAO Krajina
| SAO Krajina Srpska autonomna oblast Kninska krajina |
||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1990–1991 | ||||||||||
|
||||||||||
|
||||||||||
 Položaj na karti
|
||||||||||
| Status | Samoproglašena srpska autonomna oblast | |||||||||
| Glavni i najveći grad | Knin | |||||||||
| Službeni jezik | srpski | |||||||||
| Etničke grupe | Srbi | |||||||||
| Državno uređenje | Privremena vlada | |||||||||
| Predsjednik | ||||||||||
• 1990-1991. |
Milan Martić | |||||||||
| Zakonodavstvo | ||||||||||
| Datum osnivanja | 21. decembar 1990 | |||||||||
| Ukidanje | 19. decembar 1991. | |||||||||
| Danas dio |  Hrvatska |
|||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Srpska autonomna oblast Krajina bila je samoproglašena Srpska autonomna oblast u Hrvatskoj. Teritoriju su činile većinsko-srpske općine SR Hrvatske koje su proglasile autonomiju u oktobru 1990. godine. Formirana je kao SAO Kninska Krajina, ali je nakon uključivanja dodatnih područja naseljenih Srbima promijenila ime jednostavno u SAO Krajina. SAO Krajina se 1991. godine proglasila Republikom Srpskom Krajinom, a potom je uključila i druge dvije srpske SAO u Hrvatskoj, SAO Zapadnu Slavoniju i SAO Istočnu Slavoniju, Baranju i Zapadni Srijem .
Historija[uredi | uredi izvor]
Nakon hrvatskih višestranačkih izbora 1990. godine, etničke tenzije u Hrvatskoj su porasle. Hrvatski predsjednik Franjo Tuđman planirao je odcjepljenje Hrvatske od SFR Jugoslavije. Tako su, u iščekivanju, srpski lideri stvorili autonomnu regiju oko grada Knina. Prvobitno je nazvana SAO Kninska Krajina, ali je nakon udruživanja sa Zajednicom općina Sjeverne Dalmacije i Like u decembru 1990. godine preimenovana u SAO Krajinu.
Ubrzo nakon spajanja počele su da stvaraju svoje institucije vlasti, uključujući i Srpsko narodno vijeće,. Prvobitno se očekivalo da Franjo Tuđman želi da Hrvatska nakon demokratskih i decentralizirajućih reformi bude nacionalna država unutar SFR Jugoslavije. Kada se pokazalo da je to malo vjerovatno, željeli su da bude nezavisna od Hrvatske, ali da ostane u okviru mini-Jugoslavije predložene u okviru Beogradske inicijative. Dana 28. februara 1991. godine zvanično je proglašena SAO Krajina i najavila je da planira da se odvoji od Hrvatske ako krene za nezavisnost od SFR Jugoslavije.
Srpsko narodno vijeće je 16. marta 1991. proglasilo Krajinu nezavisnom od Hrvatske. Dana 12. maja 1991. održan je referendum na kojem je preko 99% glasova podržalo ujedinjenje sa Srbijom.[1] Dana 1. aprila 1991. proglasila je da će se ocijepiti od Hrvatske.[2] Potom je Skupština Krajine proglasila da je "teritorija SAO Krajine konstitutivni dio jedinstvene teritorije Republike Srbije".
Dana 17. augusta 1990. godine počela je pobuna na područjima Republike Hrvatske koja su bila znatno naseljena etničkim Srbima.[3] Organizatori su bili naoružani ilegalnim oružjem koje je isporučio Milan Martić.[4] Pobunu su Srbi objasnili riječima da ih "teroriše [hrvatska vlada]" i da se "[bore] za više kulturnih, jezičkih i obrazovnih prava". Srpski list "Večernje novosti" piše da je "2.000.000 Srba [spremno] da ode u Hrvatsku da se bore".
Zapadne diplomate su prokomentarisale da srpski mediji raspiruju strasti, a hrvatska vlada je poručila: „Znali smo za scenario da napravimo zabunu u Hrvatskoj...".[5]
Ubrzo je počeo sukob između krajiških Srba i hrvatskih vlasti. Nakon što su Slovenija i Hrvatska proglasile nezavisnost, nasilje je eskaliralo jer su Srbi proširili teritoriju koju su držali uz pomoć Jugoslavenske narodne armije (JNA), da bi na kraju uključili SAO Istočnu Slavoniju, Baranju i Zapadni Srijem i SAO Zapadnu Slavoniju. Teritorija pod srpskom kontrolom obuhvatala je trećinu Hrvatske u ovom trenutku hrvatskog rata za nezavisnost.
Dvije SAO su 19. decembra 1991. godine na inicijativu Milana Babića (predsjednika SAO Krajine) i Gorana Hadžića (predsjednika SAO Istočne Slavonije, Baranje i Zapadnog Srema ) proglašene kao jedna srpska država pod nazivom Republika Srpska Krajina .
Opštine Knin, Benkovac, Vojnić, Obrovac, Gračac, Dvor i Kostajnica su 21. decembra 1990. godine usvojile „Statut Srpske autonomne oblasti Krajina“.[6] Spojila se sa Zajednicom autonomnih srpskih općina i ubrzo počela da stvara svoje institucije vlasti, uključujući Srpsko nacionalno vijeće.
U februaru 1992. godine vlasti su proglasile nezavisnost.
Ova samoproglašena SAO Krajina je raspuštena nakon 5. augusta 1995. godine kada su hrvatske oružane snage reintegrisale njene teritorije u Hrvatsku.
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
- Hrvatski rat za nezavisnost
- Raspad Jugoslavije
- Republika Srpska Krajina
- Srpske autonomne oblasti
- Kninska krajina
- SAO Zapadna Slavonija
- SAO Istočna Slavonija, Baranja i Zapadni Srijem
- Socijalistička Republika Hrvatska
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Prosecutor v. Milan Martić Judgement . p. 46. International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. Retrieved 13 September 2009.
- ^ Chuck Sudetic (2. 4. 1991). "Rebel Serbs Complicate Rift on Yugoslav Unity". The New York Times. Arhivirano s originala, 18. 5. 2013. Pristupljeno 11. 12. 2010.
- ^ "Case No. IT-03-72-I: The Prosecutor v. Milan Babić" (PDF). International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia. Pristupljeno 13. 8. 2010.
- ^ "Case No. IT-03-72-I: The Prosecutor v. Milan Babić" (PDF). MKSJ. Pristupljeno 13. 8. 2010.
- ^ Roads Sealed as Yugoslav Unrest Mounts, New York Times, August 1990
- ^ "Final report of the United Nations Commission of Experts established pursuant to security council resolution 780 (1992), Annex IV - The policy of ethnic cleansing; Prepared by: M. Cherif Bassiouni". United Nations. 28. 12. 1994. Arhivirano s originala, 23. 3. 2011. Pristupljeno 19. 3. 2011.
