Republika Srpska

	Republika Srpska
	Република Српска
	Entitet Bosne i Hercegovine
Zastava	Amblem
Država	Bosna i Hercegovina
Glavni grad	Sarajevo (de jure); Banja Luka (de facto)
Površina	24 857 km2
Stanovništvo	▼1 228 423 (2013)
Gustoća	53 /km2
Osnovan	9. januar 1992. (proglašena) 14. decembar 1995. (priznata kao entitet u Bosni i Hercegovini)
Vlada	Parlamentarni sistem
- Predsjednik	Željka Cvijanović (SNSD)
- Premijer	Radovan Višković
	Republika Srpska (plava); Brčko Distrikt (zelena)
	Veb-sajt: www.vladars.net

Republika Srpska je, prema Dejtonskom sporazumu, jedan od dva entiteta u Bosni i Hercegovini (pored Federacije Bosne i Hercegovine) i zauzima 49% njene teritorije. Narodna skupština Republike Srpske vrši ustavotvornu i zakonodavnu vlast, i čine je 83 zastupnika koji se biraju na izborima svake četvrte godine. Vlada Republike Srpske vrši izvršnu vlast. Predsjednik Republike Srpske se bira na neposrednim izborima svake četvrte godine. Nivoi vlasti su općina, odnosno grad i entitet.

Historija

Tokom političke krize nakon otcjepljenja Hrvatske i Slovenije od Jugoslavije 25. juna 1991. godine, bosanski Srbi su stvorili posebnu skupštinu 24. oktobra. Dana 21. novembra 1991. godine skupština je objavila da sve općine, mjesne zajednice i naseljena mjesta gdje je više od 50% stanovnika glasalo da Bosna i Hercegovina ostane u Jugoslaviji, postaju dijelom "srpskih autonomnih teritorija".

Dana 9. januara 1992. godine, skupština je usvojila deklaraciju objave "Republike Srpske Bosne i Hercegovine". Republika bi se sastojala ne samo od svih područja gdje su Srbi bili većina, nego također i od "mjesta gdje je srpski narod (ostao) u manjini zbog genocida koji je nad njim izvršen tokom Drugog svjetskog rata".^[1] Evropska zajednica je priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine 6. aprila 1992. godine. Dana 7. aprila, tzv. "Republika Srpska Bosne i Hercegovine" je proglasila nezavisnost. Na 12. august, RSBiH prestaje upotrebljavati riječi "Bosne i Hercegovine" u nazivu za teritoriju i zvanično ime postaje jednostavno "Republika Srpska".

Vojska bosanskih Srba, uz pomoć Jugoslavenske narodne armije, održavala je i proširila granice Republike Srpske tokom rata u Bosni i Hercegovini. Dana 12. maja 1992. godine, tokom sjednice skupštine bosanskih Srba, Radovan Karadžić je objavio šest "strateških ciljeva" srpskog naroda u Bosni i Hercegovini:

Uspostaviti državne granice koje bi odvojili srpski narod od druga dva naroda.
Uspostaviti koridor između Semberije i Bosanske krajine.
Uspostaviti koridor u Podrinju, što znači ukinuti stanje Drine kao granicu srpskih država.
Uspostaviti granicu na Uni i Neretvi.
Podijeliti Sarajevo u srpske i bošnjačke dijelove, te uspostaviti sposobne državne vlasti u oba djela.
Osigurati pristup moru.

Tokom iste sjednice, skupština bosanskih Srba je uspostavila Vojsku Republike Srpske (VRS) i izabrala Ratka Mladića da bude zapovjednik drugog vojnog distrikta Jugoslavenske armije. Pred kraj maja 1992. godine i povlačenja jugoslavenskih snaga iz Bosne i Hercegovine, drugi vojni distrikt je u suštini postao glavni štab vojske Republike Srpske. Nova armija je odmah krenula da ispuni šest "strategijskih ciljeva" kroz vojna sredstva.

Pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju dokazano je da su političko liderstvo Republike Srpske i Vojska Republike Srpske izvršili mnoge ratne zločine i vodili pohod etničkog čiščenja protiv nesrpskog stanovništva na područjima pod njihovom upravom. Do sada, vlasti Republike Srpske su priznale samo dva masakra: pokolj kod Vlašića, i genocid nad 8.000 Bošnjaka u blizini Srebrenice.

Radoslav Krstić, general Vojske Republike Srpske pravomoćno je osuđen za genocid nad Bošnjacima u Srebrenici. Osnivač i prvi predsjednik Republike Srpske, Radovan Karadžić i vojni komandant Ratko Mladić su osuđeni, odnosno u procesu suđenja, odgovornost za koncentracione logore poput Omarske, Trnopolja još nije uvtrđeno.

Milorad Dodik i drugi u Vladi RS su izjavili da "ukoliko BiH ne bude radila u interesu RS i FBiH i BiH budu i dalje potiskivali RS, RS će zatražiti od Ujedinjenih nacija pravo na referendum u RS na koji će izaći 80% građana RS-a i tako odlučiti u kakvoj državi žele da žive". Ipak pošto je u trenutnom ustavu Bosna i Hercegovina nedjeljiva, a status Republike Srpske unutar BiH zagarantovan, veće promjene se ne mogu dogoditi prije nego se dogovorno ne promijeni ustav.

Stanovništvo

Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 2013. pokazuje brojku od 1.218.107 stanovnika, od čega je 82,22 % Srba, 14,1% Bošnjaka, 2,43% Hrvata i 1,25% ostalih.^[2]

Etničke grupe u Republici Srpskoj 2013.
			%
Srbi			82.82
Bošnjaci			12.77
Hrvati			2.20

Republika Srpska - Etnički sastav po oćtinama 2013

Sastav stanovništva
	2013.
Osoba	1 228 423 (100,0%)
Srbi	1 001 299 (81,51%)
Bošnjaci	171 839 (13,99%)
Hrvati	29 645 (2,413%)
Nisu se izjasnili	8 189 (0,667%)
Ostali	3 379 (0,275%)
Ukrajinci	2 252 (0,183%)
Nepoznato	2 127 (0,173%)
Romi	2 057 (0,167%)
Muslimani	1 730 (0,141%)
Jugoslaveni	1 622 (0,132%)
Bosanci	1 249 (0,102%)
Crnogorci	1 156 (0,094%)
Pravoslavci	583 (0,047%)
Slovenci	530 (0,043%)
Makedonci	412 (0,034%)
Bosanci i Hercegovci	196 (0,016%)
Albanci	150 (0,012%)
Turci	8 (0,001%)

Godina	Stanovništvo	Rođeni	Umrli	Prirodni priraštaj
2010	1.176.419	10.147	13.517	-3.370
2011	1.174.420	9.561	13.658	-4.097
2012	1.173.131	9.978	13.796	-3.818
2013	1.171.179	9.510	13.978	-4.468
2014	1.167.082	9.335	14.409	-5.074
2015	1.162.164	9.357	15.059	-5.702
2016	1.157.516	9.452	13.970	-4.518
2017	1.153.017	9.339	14.663	-5.324
2018	1.147.902	9.568	14.763	-5.195

Republika Srpska - Udio Srba po općinama 1991
Republika Srpska - Udio Srba po općinama 2013
Republika Srpska - Udio Muslimana po općinama 1991
Republika Srpska - Udio Bošnjaka po općinama 2013
Republika Srpska - Udio Hrvata po općinama 1991
Republika Srpska - Udio Hrvata po općinama 2013

Geografija

Teritorija Republike Srpske nalazi se između 42°33' i 45°16' sjeverne geografske širine, te 16°°11' i 19°° 37' istočne geografske dužine. Površina Republike Srpske zauzima dio Bosanske krajine, Semberije, Posavine i Hercegovine, dijelove Podrinja, sarajevske kotline, te dio Jadranskog primorja. Republika Srpska zauzima 49% površine Bosne i Hercegovine na kojoj po procjenama živi 1.512.178 stanovnika. Granice Republike Srpske uglavnom su bazirane na politički utvrđenoj raspodjeli kao rezultat ratnih djelovanja na prostoru Bosne i Hercegovine za vrijeme rata u BiH.

Prirodne odlike Republike Srpske su veoma složene, što je rezultat njene pripadnosti različitim prirodnogeografskim cjelinama i njihovoj geomorfološkoj evoluciji.

U geomorfološkom izgledu na prostoru Republike Srpske se smjenjuju različiti oblici. U sjevernom peripanonskom dijelu brežuljkasti tereni izgrađeni od kenozojskih naslaga postepeno se spuštaju u ravničarske prostore sa aluvijalnim zaravnima i riječnim terasama koji ujedno čini i najplodniji dio Republike Srpske. Na tom prostoru izdižu se samo nekoliko usamljenih planina – Kozara, Prosara, Motajica, Vučijak i Trebovac, te krajnji sjevero-istočni ogranci Majevice. Prema jugu ravničarski prostor preko brežuljkastog terena prelazi u planinsko područje koje zauzima i najveći dio površine Republike Srpske.

Politička podjela

Republika Srpska proglašena je 9. januara 1992. godine, a kao entitet u sastavu Bosne i Hercegovine verifikovana je Dejtonskim mirovnim sporazumom i potpisivanjem mira u Parizu 14. decembra 1995., kojim je završen troipogodišnji rat (1992-1995) u Bosni i Hercegovini. Od 2003. godine glavni i najveći grad Republike Srpske je Banja Luka s više od 200.000 stanovnika, koji predstavlja administrativni, privredni i kulturni centar ovog bosanskohercegovačkog entiteta. Republika Srpska je teritorijalno podijeljena u dva grada (Banja Luka i Istočno Sarajevo) i 61 općinu. Distrikt Brčko pripada i RS i FBiH, a odlukom Arbitražne Komisije za Brčko stavljen pod upravu države Bosne i Hercegovine kao zaseban distrikt. Istočno Sarajevo podijeljeno je na šest općina.

Praznici

Praznici u Republici Srpskoj određeni su Zakonom o praznicima Republike Srpske.^[3] Dijele se na entitetske i vjerske.

Entitetski praznici

Po Zakonu o praznicima Republike Srpske, ako drugi dan entitetskog praznika, koji se slavi dva dana, pada u nedjelju, neradni se dan prenosi u ponedjeljak. Entitetski praznici su:

1–2. januar – Nova godina^[3]
9. januar – Dan Republike Srpske^[3]
1–2. maj – Međunarodni praznik rada^[3]
9. maj – Dan pobjede nad fašizmom^[3]
21. novembar – Dan uspostave Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini^[3]

Vjerski praznici

Fiksni praznici

6–7. januar – Badnji dan i Božić, za vjernike pravoslavne crkve po Julijanskom kalendaru^[3]
14. januar – Nova godina po Julijanskom kalendaru^[3]
24–25. decembar – Badnji dan i Božić, za vjernike rimokatoličke crkve po Gregorijanskom kalendaru^[3]

Promjenljivi praznici

Veliki petak i Uskrs po Julijanskom kalendaru^[3]
Veliki petak i Uskrs po Gregorijanskom kalendaru^[3]
Ramazanski bajram, za vjernike islamske vjeroispovjesti (dva dana)^[3]
Kurban-bajram, za vjernike islamske vjeroispovjesti (dva dana)^[3]

Također pogledajte

Portal Bosna i Hercegovina

Reference

^ Istorijske odluke za nastanak Srpske, Glas Srpske, pristupljeno 9. augusta 2015.
^ "Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. - Rezultati popisa" (PDF). www.popis2013.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Pristupljeno 30. 6. 2016.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m "Zakon o praznicima Republike Srpske". vladars.net. Službeni glasnik Republike Srpske. Pristupljeno 9. 11. 2017.

Vanjski linkovi

Commons ima datoteke na temu: Republika Srpska

[1] Istorijske odluke za nastanak Srpske, Glas Srpske, pristupljeno 9. augusta 2015.

[2] "Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. - Rezultati popisa" (PDF). www.popis2013.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Pristupljeno 30. 6. 2016.

[Praz-3] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m "Zakon o praznicima Republike Srpske". vladars.net. Službeni glasnik Republike Srpske. Pristupljeno 9. 11. 2017.

[1]

[2]

[3]

p r u Hronologija državnosti jugoslavenskih zemalja
	Prije 1918.	1918–1929	1929–1945	1941–1945	1943–1946	1946–1963	1963–1992	1991/1992–2003	2003–2006	2006–2008	2008–
Slovenija	Dio Austro-Ugarske uključujući Boku Kotorsku Također pogledajte Kraljevina Hrvatska-Slavonija 1868–1918 Kraljevina Dalmacija 1815–1918 BiH u Austro-Ugarskoj 1878–1918	Država Slovenaca, Hrvata i Srba (1918–1929) Kraljevina Jugoslavija (1929–1943) Također pogledajte Kraljevina SHS 1918 Republika Prekmurje 1919 Banat, Bačka i Baranja 1918–1919 Slobodna država Fiume 1920–1924 1924–1947		Anektirale^a fašistička Italija i nacistička Njemačka	Demokratska Federativna Jugoslavija 1943–1946 Federativna Narodna Republika Jugoslavija 1946–1963 Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija 1963–1992 Sastav od socijalističkih republika Slovenije (1944–1991) Hrvatske (1943–1991) BiH (1943–1992) Srbije (1943–1992) (u sastavu i autonomne pokrajine Vojvodina i Kosovo) Crna Gora (1943–1992) Makedonija (1944–1991)			Slovenija Rat u Sloveniji
Dalmacija				Nezavisna država Hrvatska 1941–1945 Marionetska kvazi-država Trećeg rajha. Dijelovi koje je anektirala Fašistička Italija. Međimurje i Baranja koje je anektirala Mađarska.				Hrvatska^b Rat u Hrvatskoj
Slavonija
Hrvatska
Bosna								Republika Bosna i Hercegovina (1992-95.)^c Rat u Bosni i Hercegovini	Bosna i Hercegovina sastoji se od Federacije Bosne i Hercegovine (1995-), Republike Srpske (1995–) i Brčko distrikta (2000–).
Hercegovina
Vojvodina	Dio mađarske regije Délvidék			Autonomni Banat^d (Dio njemačke vojne uprave u Srbiji)				Savezna Republika Jugoslavija Sastojala se od Republike Srbije (1990–2006) i Republike Crne Gore (1992–2006) Također pogledajte Republika Kosovo (1990–2000)	Srbija i Crna Gora	Republika Srbija Uključeno AP Vojvodina i, pod upravom UN-a Kosovo i Metohija	Republika Srbija Uključuje autonomnu pokrajinu Vojvodinu
Srbija	Kraljevina Srbija 1882–1918			Vojna uprava u Srbiji 1941–1944 ^e
Kosovo	Dio Kraljevine Srbije 1912–1918			Uglavnom anektirala Albanija 1941–1944 zajedno sa zapadnom Makedonijom i jugoistočnom Crnom Gorom							Republika Kosovo^g
Metohija	Kraljevina Crna Gora 1910–1918 Metohiju kontrolisala Austro-Ugarska (1915–1918)										Republika Kosovo^g
Crna Gora				Protektorat^f 1941–1944						Crna Gora
Sjeverna Makedonija	Dio Kraljevine Srbije 1912–1918			Anektirala Bugarska 1941–1944				Sjeverna Makedonija^hⁱ
^a Prekmurje anektirala Mađarska. ^b Također pogledajte SAO Kninska krajina (1990) → SAO Krajina (1990–1991) i SAO Istočna Slavonija, Baranja i zapadni Srijem (1990–1991), SAO Zapadna Slavonija (1990–1991) i Republika Srpska Krajina (1990–1995); svi zamijenjeni UNTAES-om (1996–1998). ^c Također pogledajte Republika Bosna i Hercegovina Hrvatska zajednica Herceg-Bosna i Srpska autonomna oblast: Bosanska krajina, SAO Sjeveroistočna Bosna, SAO Romanija i SAO Hercegovina (1991–1992); svi kombinirani za oblikovanje tzv. Srpske republike Bosne i Hercegovine (1992–1995). ^d Bačku je anektirala Mađarska (1941–1944), dok je Srijem anektirala NDH (1941–1944).							^e Također pogledajte Užička republika. ^f Anektirano od str. fašističke Italije (1941–1943) i nacističke Njemačke (1943–1944). Manji dio anektirala NDH (1941–1944). ^g Kosovo je predmet spora između vlada Kosova i Srbije. ^h Makedonija je u UN-u poznata kao Bivša Jugoslavenska Republika Makedonija zbog spora oko imena sa Grčkom.