Republika Srpska
| Republika Srpska | |||
| Република Српска | |||
| Entitet Bosne i Hercegovine | |||
|
|||
| Država |  Bosna i Hercegovina
| ||
|---|---|---|---|
| Glavni grad | Sarajevo (de jure) Banja Luka (de facto) | ||
| Površina | 24 857 km2 | ||
| Stanovništvo | ▼1 218 107 (2013) | ||
| Gustoća | 53 /km2 | ||
| Osnovan | 9. januar 1992. (proglašena)
14. decembar 1995. (priznata kao entitet u Bosni i Hercegovini) | ||
| Vlada | Parlamentarni sistem | ||
| - Predsjednik | Željka Cvijanović (SNSD) | ||
| - Premijer | Radovan Višković | ||
 Republika Srpska (plava)
Brčko Distrikt (zelena) | |||
| Veb-sajt: www | |||
Republika Srpska je, prema Dejtonskom sporazumu, jedan od dva entiteta u Bosni i Hercegovini (pored Federacije Bosne i Hercegovine) i zauzima 49% njene teritorije. Narodna skupština Republike Srpske vrši ustavotvornu i zakonodavnu vlast, i čine je 83 zastupnika koji se biraju na izborima svake četvrte godine. Vlada Republike Srpske vrši izvršnu vlast. Predsjednik Republike Srpske se bira na neposrednim izborima svake četvrte godine. Nivoi vlasti su općina, odnosno grad i entitet.
Sadržaj
Historija
Tokom političke krize nakon otcjepljenja Hrvatske i Slovenije od Jugoslavije 25. juna 1991. godine, bosanski Srbi su stvorili posebnu skupštinu 24. oktobra. Dana 21. novembra 1991. godine skupština je objavila da sve općine, mjesne zajednice i naseljena mjesta gdje je više od 50% stanovnika glasalo da Bosna i Hercegovina ostane u Jugoslaviji, postaju dijelom "srpskih autonomnih teritorija".
Dana 9. januara 1992. godine, skupština je usvojila deklaraciju objave "Republike Srpske Bosne i Hercegovine". Republika bi se sastojala ne samo od svih područja gdje su Srbi bili većina, nego također i od "mjesta gdje je srpski narod (ostao) u manjini zbog genocida koji je nad njim izvršen tokom Drugog svjetskog rata".[1] Evropska zajednica je priznala nezavisnost Bosne i Hercegovine 6. aprila 1992. godine. Dana 7. aprila, tzv. "Republika Srpska Bosne i Hercegovine" je proglasila nezavisnost. Na 12. august, RSBiH prestaje upotrebljavati riječi "Bosne i Hercegovine" u nazivu za teritoriju i zvanično ime postaje jednostavno "Republika Srpska".
Vojska bosanskih Srba, uz pomoć Jugoslavenske narodne armije, održavala je i proširila granice Republike Srpske tokom rata u Bosni i Hercegovini. Dana 12. maja 1992. godine, tokom sjednice skupštine bosanskih Srba, Radovan Karadžić je objavio šest "strateških ciljeva" srpskog naroda u Bosni i Hercegovini:
- Uspostaviti državne granice koje bi odvojili srpski narod od druga dva naroda.
- Uspostaviti koridor između Semberije i Bosanske krajine.
- Uspostaviti koridor u Podrinju, što znači ukinuti stanje Drine kao granicu srpskih država.
- Uspostaviti granicu na Uni i Neretvi.
- Podijeliti Sarajevo u srpske i bošnjačke dijelove, te uspostaviti sposobne državne vlasti u oba djela.
- Osigurati pristup moru.
Tokom iste sjednice, skupština bosanskih Srba je uspostavila Vojsku Republike Srpske (VRS) i izabrala Ratka Mladića da bude zapovjednik drugog vojnog distrikta Jugoslavenske armije. Pred kraj maja 1992. godine i povlačenja jugoslavenskih snaga iz Bosne i Hercegovine, drugi vojni distrikt je u suštini postao glavni štab vojske Republike Srpske. Nova armija je odmah krenula da ispuni šest "strategijskih ciljeva" kroz vojna sredstva.
Pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju dokazano je da su političko liderstvo Republike Srpske i Vojska Republike Srpske izvršili mnoge ratne zločine i vodili pohod etničkog čiščenja protiv nesrpskog stanovništva na područjima pod njihovom upravom. Do sada, vlasti Republike Srpske su priznale samo dva masakra: pokolj kod Vlašića, i genocid nad 8.000 Bošnjaka u blizini Srebrenice.
Radoslav Krstić, general Vojske Republike Srpske pravomoćno je osuđen za genocid nad Bošnjacima u Srebrenici. Osnivač i prvi predsjednik Republike Srpske, Radovan Karadžić i vojni komandant Ratko Mladić su osuđeni, odnosno u procesu suđenja, odgovornost za koncentracione logore poput Omarske, Trnopolja još nije uvtrđeno.
Milorad Dodik i drugi u Vladi RS su izjavili da "ukoliko BiH ne bude radila u interesu RS i FBiH i BiH budu i dalje potiskivali RS, RS će zatražiti od Ujedinjenih nacija pravo na referendum u RS na koji će izaći 80% građana RS-a i tako odlučiti u kakvoj državi žele da žive". Ipak pošto je u trenutnom ustavu Bosna i Hercegovina nedjeljiva, a status Republike Srpske unutar BiH zagarantovan, veće promjene se ne mogu dogoditi prije nego se dogovorno ne promijeni ustav.
Stanovništvo
Popis stanovništva u Bosni i Hercegovini 2013. pokazuje brojku od 1.218.107 stanovnika, od čega je 82,22 % Srba, 14,1% Bošnjaka, 2,43% Hrvata i 1,25% ostalih.[2]
| Sastav stanovništva | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013. | |||||||
| Osoba | 1 228 423 (100,0%) | ||||||
| Srbi | 1 001 299 (81,51%) | ||||||
| Bošnjaci | 171 839 (13,99%) | ||||||
| Hrvati | 29 645 (2,413%) | ||||||
| Ostali | 19 075 (1,553%) | ||||||
| Ukrajinci | 2 252 (0,183%) | ||||||
| Romi | 2 057 (0,167%) | ||||||
| Crnogorci | 1 156 (0,094%) | ||||||
| Slovenci | 530 (0,043%) | ||||||
| Makedonci | 412 (0,034%) | ||||||
| Albanci | 150 (0,012%) | ||||||
| Turci | 8 (0,001%) | ||||||
| Godina | Stanovništvo | Rođeni | Umrli | Prirodni priraštaj |
|---|---|---|---|---|
| 2010 | 1.176.419 | 10.147 | 13.517 | -3.370 |
| 2011 |  1.174.420
|
9.561
|
13.658
|
-4.097
|
| 2012 | 1.173.131
|
 9.978
|
13.796
|
-3.818
|
| 2013 | 1.171.179
|
9.510
|
13.978
|
-4.468
|
| 2014 | 1.167.082
|
9.335
|
14.409
|
-5.074
|
| 2015 | 1.162.164
|
9.357
|
15.059
|
-5.702
|
| 2016 | 1.157.516
|
9.452
|
13.970
|
-4.518
|
| 2017 | 1.153.017
|
9.339
|
14.663
|
-5.324
|
| 2018 | 1.147.902
|
9.568
|
14.763
|
-5.195
|
Republika Srpska - Udio Srba po općinama 1991
Republika Srpska - Udio Srba po općinama 2013
Republika Srpska - Udio Muslimana po općinama 1991
Republika Srpska - Udio Bošnjaka po općinama 2013
Republika Srpska - Udio Hrvata po općinama 1991
Republika Srpska - Udio Hrvata po općinama 2013
Geografija
Teritorija Republike Srpske nalazi se između 42°33' i 45°16' sjeverne geografske širine, te 16°°11' i 19°° 37' istočne geografske dužine. Površina Republike Srpske zauzima dio Bosanske krajine, Semberije, Posavine i Hercegovine, dijelove Podrinja, sarajevske kotline, te dio Jadranskog primorja. Republika Srpska zauzima 49% površine Bosne i Hercegovine na kojoj po procjenama živi 1.512.178 stanovnika. Granice Republike Srpske uglavnom su bazirane na politički utvrđenoj raspodjeli kao rezultat ratnih djelovanja na prostoru Bosne i Hercegovine za vrijeme rata u BiH.
Prirodne odlike Republike Srpske su veoma složene, što je rezultat njene pripadnosti različitim prirodnogeografskim cjelinama i njihovoj geomorfološkoj evoluciji.
U geomorfološkom izgledu na prostoru Republike Srpske se smjenjuju različiti oblici. U sjevernom peripanonskom dijelu brežuljkasti tereni izgrađeni od kenozojskih naslaga postepeno se spuštaju u ravničarske prostore sa aluvijalnim zaravnima i riječnim terasama koji ujedno čini i najplodniji dio Republike Srpske. Na tom prostoru izdižu se samo nekoliko usamljenih planina – Kozara, Prosara, Motajica, Vučijak i Trebovac, te krajnji sjevero-istočni ogranci Majevice. Prema jugu ravničarski prostor preko brežuljkastog terena prelazi u planinsko područje koje zauzima i najveći dio površine Republike Srpske.
Politička podjela
Republika Srpska proglašena je 9. januara 1992. godine, a kao entitet u sastavu Bosne i Hercegovine verifikovana je Dejtonskim mirovnim sporazumom i potpisivanjem mira u Parizu 14. decembra 1995., kojim je završen troipogodišnji rat (1992-1995) u Bosni i Hercegovini. Od 2003. godine glavni i najveći grad Republike Srpske je Banja Luka s više od 200.000 stanovnika, koji predstavlja administrativni, privredni i kulturni centar ovog bosanskohercegovačkog entiteta. Republika Srpska je teritorijalno podijeljena u dva grada (Banja Luka i Istočno Sarajevo) i 61 općinu. Distrikt Brčko pripada i RS i FBiH, a odlukom Arbitražne Komisije za Brčko stavljen pod upravu države Bosne i Hercegovine kao zaseban distrikt. Istočno Sarajevo podijeljeno je na šest općina.
Praznici
Praznici u Republici Srpskoj određeni su Zakonom o praznicima Republike Srpske.[3] Dijele se na entitetske i vjerske.
Entitetski praznici
Po Zakonu o praznicima Republike Srpske, ako drugi dan entitetskog praznika, koji se slavi dva dana, pada u nedjelju, neradni se dan prenosi u ponedjeljak. Entitetski praznici su:
- 1–2. januar – Nova godina[3]
- 9. januar – Dan Republike Srpske[3]
- 1–2. maj – Međunarodni praznik rada[3]
- 9. maj – Dan pobjede nad fašizmom[3]
- 21. novembar – Dan uspostave Općeg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini[3]
Vjerski praznici
- Fiksni praznici
- 6–7. januar – Badnji dan i Božić, za vjernike pravoslavne crkve po Julijanskom kalendaru[3]
- 14. januar – Nova godina po Julijanskom kalendaru[3]
- 24–25. decembar – Badnji dan i Božić, za vjernike rimokatoličke crkve po Gregorijanskom kalendaru[3]
- Promjenljivi praznici
- Veliki petak i Uskrs po Julijanskom kalendaru[3]
- Veliki petak i Uskrs po Gregorijanskom kalendaru[3]
- Ramazanski bajram, za vjernike islamske vjeroispovjesti (dva dana)[3]
- Kurban-bajram, za vjernike islamske vjeroispovjesti (dva dana)[3]
Također pogledajte
Reference
- ^ Istorijske odluke za nastanak Srpske, Glas Srpske, pristupljeno 9. augusta 2015.
- ^ "Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013. - Rezultati popisa" (PDF). www.popis2013.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Pristupljeno 30. 6. 2016.
- ^ a b c d e f g h i j k l m "Zakon o praznicima Republike Srpske". vladars.net. Službeni glasnik Republike Srpske. Pristupljeno 9. 11. 2017.
Vanjski linkovi
 |
Commons ima datoteke na temu: Republika Srpska |
| Hronologija državnosti jugoslavenskih zemalja | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Prije 1918. | 1918–1929 | 1929–1945 | 1941–1945 | 1943–1946 | 1946–1963 | 1963–1992 | 1991/1992–2003 | 2003–2006 | 2006–2008 | 2008– | |
| Slovenija | Također pogledajte Kraljevina Hrvatska-Slavonija 1868–1918 Kraljevina Dalmacija 1815–1918 BiH u
Austro-Ugarskoj 1878–1918 |
Također pogledajte Kraljevina SHS 1918 Banat, Bačka i Baranja
1918–1919 |
Anektiralea fašistička Italija i nacistička Njemačka |
Demokratska Federativna Jugoslavija 1943–1946 Federativna Narodna Republika Jugoslavija 1946–1963 Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija 1963–1992 Sastav od
socijalističkih republika |
 SlovenijaRat u Sloveniji | ||||||
| Dalmacija | Nezavisna država Hrvatska 1941–1945 Marionetska kvazi-država Trećeg rajha.
Dijelovi koje je anektirala Fašistička Italija. Međimurje i Baranja koje je anektirala Mađarska. |
 HrvatskabRat u Hrvatskoj | |||||||||
| Slavonija | |||||||||||
| Hrvatska | |||||||||||
| Bosna |  Republika Bosna i Hercegovina (1992-95.)cRat u Bosni i Hercegovini |
Bosna i Hercegovina sastoji se od Federacije Bosne i Hercegovine (1995-), Republike Srpske (1995–) i Brčko distrikta (2000–). | |||||||||
| Hercegovina | |||||||||||
| Vojvodina | Dio mađarske regije Délvidék | Autonomni Banatd (Dio njemačke
vojne uprave u Srbiji) |
 Savezna Republika JugoslavijaTakođer pogledajte
Republika Kosovo (1990–2000) |
Srbija i Crna Gora
|
Republika Srbija Uključeno AP Vojvodina i, pod upravom UN-a Kosovo i Metohija
|
 Republika SrbijaUključuje autonomnu pokrajinu Vojvodinu
| |||||
| Srbija | Kraljevina Srbija 1882–1918 |
Vojna uprava u Srbiji 1941–1944 e | |||||||||
| Kosovo | Dio Kraljevine Srbije 1912–1918 |
Uglavnom anektirala Albanija 1941–1944 zajedno sa zapadnom Makedonijom i jugoistočnom Crnom Gorom
|
 Republika Kosovog
| ||||||||
| Metohija | Kraljevina Crna Gora 1910–1918 Metohiju kontrolisala
Austro-Ugarska (1915–1918) | ||||||||||
| Crna Gora | Protektoratf 1941–1944 |
 Crna Gora
| |||||||||
| Sjeverna Makedonija | Dio Kraljevine Srbije 1912–1918 |
Anektirala Bugarska 1941–1944 |
 Sjeverna Makedonijahi
| ||||||||
|
| ||||||||||
