Abasidi
Dinastija Abbasija je vladala od 750. - 1258. i 1261. - 1517., što znači 764 godine sa prekidom. Ukupno je brojala 54 halife.
Historijski pregled
[uredi | uredi izvor]Abasidi su svrgnuli sa vlasti Emevijje i zauzeli prijesto na osnovu krvne veze sa Poslanikom Muhammedom. Poticali su od Muhamedovog najmlađeg amidže Abas ibn Abdulmutaliba.[1] Smatrali su da imaju veće pravo na prijestol nego Emevije . Prvo što su uradili je premiještanje prijestonice u Bagdad čime su i ugodili i približili se Perzijskom carstvu koje im je pomoglo pri dolasku na vlast. Zahvaljujući ovome došlo je do zauzimanja vladarskih pozicija i od strane ne-Arapa, što je kasnije omogućilo da istaknuti muslimani koji nisu imali nikakvih veza sa vladarskim pozicijama postanu uticajne vojskovođe, emiri ili veziri.
Abasidi su većinom bili orijentisani na vladanje unutar imperije, a ratovi za proširivanje carstva većinom nisu bili vođeni. Carstvo je bilo veliko i morali su postaviti regionalne vladare, međutim problemi su nastali u njihovoj borbi za vlast i želji da i njihove pozicije budu nasljedne. Jedan od ovih poduhvata je rezultirao i sada poznatom titulom sultana. Naime, već u 11. vijeku Mahmud od Gazne se proglasio sultanom svoje teritorije odbijajući na taj način bilo kakvu vezu sa Abbasijama, pa i formalnu koja se relizirala u nazivima titula.
Zadnji Abasid, El-Muste'sim, potomak Poslanikove loze je ubijen 1258. Ubio ga je Hulagu Khan nakon osvajanja Bagdada. Međutim, vladavina Abasida se nastavila i iako su izgubile stvarnu vlast nad zemljom, sve do halife Selima I smatrali su se vladarima, prvenstveno u vjerskim pitanjima. Do kraja svoje dinastije djelovali su iz Egipta (1261.-1517.) pod vlašću Memluka.
Raskol sa Šiitima
[uredi | uredi izvor]U ranom periodu vladavine je došlo do prvog značajnijeg raskola između muslimana Sunita i Šita. Prvenstveno, Abasidi su zanijekali Šite jer su podržavali emevijsku vlast a nijekali abasidsko pravo na prijesto putem krvne veze sa Poslanikom. Rezultat su bili mnogi konflikti između ovih dvaju grupa koji su završili osnivanjem nezavisne države Šita u sjevernoj Africi 801. godine.
Memluci
[uredi | uredi izvor]U vrijeme abasidske vladavine, u 9. vijeku osnovana je snažna memlučka vojska. Cilj je bio podržavanje Abbasija i održavanje njihove vlasti. Sačinjavali su je većinom Turci, ali i nešto Slavena i Barbara. Iako su omogućili dinastiji Abasida da riješe unutrašnje i vanjske probleme, oni su ih i svrgnuli sa vlasti i osnovali moćno Osmansko carstvo.
Značaj
[uredi | uredi izvor]U doba vladavine Abasida hilafet je dobio internacionalni karakter, pružen je doprinos prevođenju knjiga sa drugih jezika, prvenstveno grčkog pa baš zahvaljujući njima uspjela su se sačuvati djela velikih mislioca poput Platona i Aristotela. Postigli su značajna dostignuća vezana za medicinu, a najznačajnija djela su prevođena na latinski i hebrejski. Proučavali su ljudsku anatomiju i uzroke bolesti. U tom periodu je djelovao i Ibn Sina. Bavili su se astronomijom, razvili algebru. Doprinijeli su i na drugim poljima nauke, između ostalog i napravili jedan od prvih, ako ne i prvi globus.
Najznačajnije abbasijske halife
[uredi | uredi izvor]- Ebul Abbas el-Sefaha, (750. - 754.) prvi halifa značajan po izgradnji puta Kufa - Mekka, te primitivni oblik vodovodnog sistema.
- Ebu-Džafer el-Mensur, (754. - 775.) osnovao Bagdad i učinio ga prijestonicom islamskog carstva. Tražio je grčka djela da bi ih preveo na arapski jezik.
- Muhamed el Mahdi, (775. - 785.) nasljedio veliko bogatstvo koje je darovao u dobrotvorne svrhe, proširio harem oko Kabe.
- Harun El-Rašid, (786-789) jedan od najznačajnijih abbasijkih halifa, učinio je Bagdad svjetskim, najljepšim gradom, izgradio odnose, kako trgovačke tako i prijateljske, sa Karlom Velikim, učestvovao na mnogim ratnim pohodima i doprinjeo širenju države
Spisak abbasijskih halifa u Bagdadu
[uredi | uredi izvor]
- Ebu Abas El-Safah 750 - 754[2]
- El-Mensur 754 - 775
- El-Mehdi 775 - 785
- El-Hadi 785 - 786
- Harun el-Rašid 786 - 809
- El-Emin 809 - 813
- El-Me'mun 813 - 833
- El-Mu'tesim 833 - 842[3]
- El-Vatik 842 - 847
- El-Mutevekil 847 - 861
- El-Muntesir 861 - 862
- El-Muste'in 862 - 866
- El-Mu'taz 866 - 869
- El-Muhtedi 869 - 870
- El-Mu'temid 870 - 892
- El-Mu'tedid 892 - 902
- El-Muktefi 902 - 908
- El-Muktedir 908 - 932
- El-Kahir 932 - 934
- El-Radi 934 - 940
- El-Muteki 940 - 944
- El-Mustekfi 944 - 946
- El-Muti 946 - 974
- Et-Ta'i 974 - 991
- El-Kadir 991 - 1031
- El-Ka'im 1031 - 1075
- El-Muktedi 1075 - 1094
- El-Mustazir 1094 - 1118
- El-Musteršid 1118 - 1135
- El-Rašid 1135 - 1136
- El-Muktefi 1136 - 1160
- El-Mustendžid 1160 - 1170
- El-Mustadi 1170 - 1180
- El-Nasir 1180 - 1225
- El-Zahir 1225 - 1226
- El-Mustensir 1226 - 1242
- El-Muste'sim 1242 - 1258
Spisak abasidskih vladara u Egiptu pod okriljem Memluka
[uredi | uredi izvor]- El-Mustensir 1261
- El-Hakim I (Cairo) 1262 - 1302
- El-Mustekfi I of Cairo 1303 - 1340
- El-Vatik I 1340-1341
- El-Hakim II 1341-1352
- El-Mu'tedid I 1352-1362
- El-Mutevekil I 1362-1383
- El-Vatik II 1383-1386
- El-Mu'tesim 1386-1389
- El-Mutevekil I 1389-1406
- El-Muste'in 1406-1414
- El-Mu'tedid II 1414-1441
- El-Mustekfi II 1441-1451
- El-Ka'im 1451-1455
- El-Mustandžid 1455-1479
- El-Mutevakil II 1479-1497
- El-Mustemsik 1497-1508
- El-Mutevekil III 1508-1517
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Abbasid Dynasty". Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 10. 3. 2016.
- ^ "Abu al-'Abbas as-Saffah | Abbasid caliph". Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 10. 3. 2016.
- ^ "al-Mu'tasim | Abbasid caliph". Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 10. 3. 2016.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]
