Sicilija

Sicilija Sicilia
Zastava Grb
Država	Italija
Upravni oblik	Autonomna regija
Službeni jezik	italijanski
Glavni grad	Palermo
Predsjednik	Rosario Crocetta
Površina	25.711 km2
Stanovništvo	5.043.083
Gustoća	196 stanovnika na km2
Veb-sajt	www.regione.sicilia.it

Sicilija (italijanski: Sicilia) jest najveće ostrvo u Sredozemnom moru i autonomna regija u Italiji. Smještena je jugozapadno od vrha italijanske "čizme". Od ostatka Italije odvojena je Mesinskim prolazom (Stretto di Messina), moreuzom širine od oko 5 km. Njen najistaknutiji orijentir je planina Etna na kojoj se nalazi najviši aktivni vulkan u Evropi i jedan od najaktivnijih u svijetu. Ostrvo ima tipičnu mediteransku klimu.

Najraniji arheološki dokaz ljudskog prisustva na ostrvu datira iz 12.000. godine p.n.e. Od 750. godine p.n.e. Sicilija je bila domaćin feničanskim i grčkim kolonijama, a u narednih 600 godina bila je mjesto sicilijanskih i punskih ratova, koji su okončani rimskim uništenjem Kartage. Nakon pada Rimskog carstva u 5. stoljeću, Sicilijom su vladali mnogi narodi, a tokom ranog srednjeg vijeka Siciliju su osvajali Vandali, Ostrogoti, Bizantijci, Arapi i Normani. Normani su bili jedini nordijski narodi koji su osvojili i uspostavili nordijsku zemlju u južnoj Evropi, kraljevinu Siciliju (1130–1816). Kraljevina Sicilija je postala kolijevka nordijske kulture i jedina nordijska zemlja na jugu Evrope. Kasnije su je osvajali Anžuvinci, Aragonci i Sveto rimsko carstvo. Tokom italijanskog procesa ujedinjenja, ona je postala dio Italije 1860. godine. Nakon nastanka Republike Italije 1946. godine, Siciliji je dat poseban status autonomne regije.

Sicilija ima bogatu i jedinstvenu kulturu, posebnu umjetnost, muziku, književnost, kuhinju i arhitekturu. Također ima značajne arheološke i antičke lokalitete kao što su Nekropolis Pantalica, Dolina hramova i Selinunte.

Geografija

Topografska karta Sicilije

Sicilija ima približno trouglast oblik, zbog kojeg je zaradila naziv "Trinakria". Na istoku je odvojena od italijanske regije Kalabrije Mesinskim prolazom. Ukupna dužina obale procjenjuje se na 1.484 km. Ukupna površina ostrva iznosi 25.711 km², dok autonomna regija Sicilija (koja uključuje još i manja ostrva) ima površinu 27.708 km².

Pred sjevernom obalom Sicilije leže Eolska ostrva, koja se još zovu i Liparski arhipelag, nazvan po najvećem ostrvu u toj ostrvskoj grupi. Ostala ostrva su Salina, Vulcano, Stromboli, Panarea, Filicudi i Alicudi, a na sjeverozapadu i ostrvo Ustica. Oko zapadnog vrha ostrva Sicilije smještena su i Egadska ostrva: Favignana, Marettimo i Levanzo, dok se između južne obale i obale Tunisa nalaze ostrva Pantelleria i Pelagijska ostrva: Lampedusa, Lampione i Linosa.

Klima

Na Siciliji vlada sredozemna klima, koju karakteriziraju topla proljeća i jeseni, vrela ljeta i blage zime. Regionalna odstupanja u klimi su veoma izražena. U vremenu od juna do septembra veoma slabo kiši, dok je novembar istovremeno najkišovitiji mjesec u godini. Temperature na ostrvu su blaže nego na kontinentu i kreću se od 11 °C u januaru (prosjek) do 27 °C u julu (prosjek). Ljeti se temperatura može popeti i do 40 stepeni, zahvaljujući najviše vrelom pustinjskom vjetru scirocco. Usprkos toplini na Siciliji su mogući i zimski sportovi, prije svega na vulkanu Etna.

Stanovništvo

Velika većina stanovništva Sicilije govori sicilijanskom varijantom italijanskog jezika, kojeg ne rijetko smatraju i jedinstvenim, sopstvenim jezikom. Većina stanovništva pripadaju rimokatoličkoj vjeri. Oko dva miliona Sicilijanaca žive u inostranstvu, prije svega u Sjedinjenim Američkim Državama. Nekoliko ostrvskih mjesta naseljavaju etnički Albanci, koji se na Siciliji zovu Arbëresh.

Privreda

Poljoprivreda (pšenica, kukuruz, maslina, vinova loza, južne kulture), industrijska proizvodnja, automobilska industrija, turizam.

Društveni problemi

Visoka nezaposlenost, korupcija, nedostatak prometne infrastrukture, ekološke štete, nedostatak vode, organizirani kriminal (Mafija, Cosa Nostra).

Muzika

Muzika je važan dio kulturne tradicije na Siciliji. Veoma poznat je narodni ples tarantella, koji se pleše u varijantama u troosminskom i šestoosminskom taktu.

Sicilijanska mafija

• Cosa Nostra
• Stidda

Poznate ličnosti

• Empedoklo (cca. 490. p. n. e – cca. 430. p. n. e)
• Gorgias (cca. 480. p. n. e – 380. p. n. e)
• Diodorus Siculus (1. vijek p. n. e)
• Arhimed (cca. 287. p. n. e – 212. p. n. e)
• Friedrich II (1194–1250)
• Paolo Boi (1528–1598)
• Alessandro Scarlatti (1660–1725)
• Giovanni Meli (1740–1815)
• Alessandro Cagliostro (1743–1795)
• Giovanni Pacini (1796–1867)
• Vincenzo Bellini (1801–1835)
• Francesco Crispi (1819–1901)
• Giovanni Verga (1840–1922)
• Ettore Ximenes (1855–1926)
• Luigi Pirandello (1867–1936)
• Nino Martoglio (1870–1921)
• Vincenzo Lapuma (1874–1943)
• Francesco Cantelli (1875–1966)
• Joe Masseria (1879–1931)
• Salvatore Maranzano (1886–1931)
• Giuseppe Tomasi di Lampedusa (1896–1957)
• Lucky Luciano (1896–1962)
• Frank Capra (1897–1991)
• Salvatore Quasimodo (1901–1968)
• Ettore Majorana (1906–1938)
• Vitaliano Brancati (1907–1954)
• Elio Vittorini (1908–1966)
• Salvatore Pappalardo (1918–2006)
• Antonino Caponnetto (1920–2002)
• Leonardo Sciascia (1921–1989)
• Salvatore Giuliano (1922–1950)
• Andrea Camilleri (1925–2019)
• Tommaso Buscetta (1928–2000)
• Salvatore Riina (1930–2017)
• Bernardo Provenzano (1933–2016)
• Pippo Baudo (1936–)
• Giovanni Falcone (1939–1992)
• Paolo Borsellino (1940–1992)
• Sammy Gravano (1945–)
• Gianni Bella (1946–)
• Leoluca Orlando (1947–)
• Salvatore Sciarrino (1947–)
• Giuseppe Impastato (1948–1978)
• Marcella Bella (1952–)
• Giuseppe Tornatore (1956–)
• Rosario Fiorello (1960–)
• Salvatore Schillaci (1964–)
• Maria Grazia Cucinotta (1969–)
• Carmen Consoli (1974–)
• Giuseppe Gibilisco (1979–)

Film

U brojnim filmovima, poput ciklusa filmova Kum (1972, 1974 i 1990), Sicilija se pojavljuje kao mjesto radnje. Ne treba zaboraviti ni sljedeće filmove:

• Stromboli, 1949.
• Leopard, 1963.
• Sicilijanac, 1987.
• Cinema Paradiso, 1989, Oscar za najbolji strani film
• Legenda o pijanisti s okeana, 1998.
• Malèna, 2000.
• I cento passi, 2000.

Vanjski linkovi

• Sicilijanski leksikon Arhivirano 9. 3. 2008. na Wayback Machine
• Karta Sicilije iz 1889. iz Meyersova Konversacijskog leksikona