Spisak dobitnika Nobelove nagrade za fiziku
Nobelova nagrada za fiziku (švedski: Nobelpriset i fysik) je godišnja nagrada koju dodjeljuje Kraljevska švedska akademija nauka naučnicima iz različitih područja fizike. Predstavlja jednu od pet Nobelovih nagrada koje je osnovao 1895. godine industrijalac i filantrop Alfred Nobel. Dodjeljuje se osobama koje su dale izuzetan doprinos u fizici. Prema Nobelovoj oporuci, procesom izbora kandidata i dodjele nagrade rukovodi Nobelova fondacija i Švedska kraljevska akademija nauka. Nagrada se dodjeljuje u Stockholmu na godišnjoj ceremoniji 10. decembra, na godišnjicu Nobelove smrti. Svaki laureat dobija medalju, diplomu i nagradu sa određenim novčanim iznosom koji se mijenjao tokom perioda dodjele nagrade.
Spisak dobitnika
[uredi | uredi izvor]Spisak dobitnika Nobelove nagrade za fiziku sa drugim osnovnim podacima o laureatima dat je u sljedećoj tabeli.
Godina | Slika | Dobitnik | Država | Doprinos | Reference |
---|---|---|---|---|---|
1901. | Wilhelm Conrad Röntgen | NJE | za otkriće poznatih zraka koje su kasnije po njemu i nazvane | [1] | |
1902. | Hendrik Antoon Lorentz | NIZ | za njihovo istraživanje o utjecaju magnetizma na fenomen zračenja | [2] | |
Pieter Zeeman | HOL | ||||
1903. | Antoine Henri Becquerel | FRA | za otkriće spontane radioaktivnosti | [3] | |
Pierre Curie | FRA | za njihovo zajedničko istraživanje fenomena radioaktivnosti kojeg je otkrio profesor Henri Becquerel | |||
Marie Curie | POLJ FRA | ||||
1904. | John William Strutt Rayleigh | UK | za istraživanje gustoća najvažnijih plinova i otkriće argona koje je bilo vezano uz ta istraživanja | [4] | |
1905. | Philipp Lenard | NJE | za rad na katodnim zracima | [5] | |
1906. | Joseph John Thomson | UK | za teoretska i eksperimentalna istraživanja o provodnosti elektriciteta od strane pliova | [6] | |
1907. | Albert Abraham Michelson | SAD | za njegove optičke instrumente, te spektroskopska i meteorološka istraživanja koja je proveo uz pomoć istih | [7] | |
1908. | Gabriel Lippmann | FRA | za njegovu metodu fotografskog reproduciranja boje temeljenom na fenomenu interferencije | [8] | |
1909. | Guglielmo Marconi | ITA | za njihov doprinos u razvoju bežične telegrafije | [9] | |
Karl Ferdinand Braun | NJE | ||||
1910. | Johannes Diderik van der Waals | HOL | za doprinos na polju jednadžbi stanja plinova i tekućina | [10] | |
1911. | Wilhelm Wien | NJE | za definisanje zakona o isijavanju toplote | [11] | |
1912. | Nils Gustaf Dalén | ŠVE | za izum automatskih ventila koji su namijenjeni korištenju u svjetionicima zajedno s plinskim akumulatorima | [12] | |
1913. | Heike Kamerlingh-Onnes | HOL | za istraživanja o svojstvima materije na niskim temperaturama koja su na koncu dovela do proizvodnje tekućeg helija | [13] | |
1914. | Max von Laue | NJE | za otkriće difrakcije X-zraka u kristalima | [14] | |
1915. | William Henry Bragg | UK | za njihovu analizu strukture kristala pomoću X-zraka | [15] | |
William Lawrence Bragg | UK | ||||
1916. | Nije dodijeljena | ||||
1917. | Charles Glover Barkla | UK | za otkriće karakterističnog X-zračenja elemenata | [16] | |
1918. | Max Planck | NJE | za njegove zasluge u unaprijeđenju fizike koje je postigao otkrićem energetskog kvanta | [17] | |
1919. | Johannes Stark | NJE | za njegovo otkriće Dopplerovog efekta u anodnim zrakama i za podjelu spektralnih linija u električnim poljima | [18] | |
1920. | Charles Édouard Guillaume | ŠVI | za zasluge oko poboljšanja preciznosti mjerenja u fizici kroz njegovo otkriće anomalija u legurama nikla i željeza | [19] | |
1921. | Albert Einstein | NJE ŠVI |
za doprinos teorijskoj fizici, a posebno za otkriće zakona fotoelektričnog efekta | [20] | |
1922. | Niels Bohr | DAN | za doprinos u istraživanju strukture atoma i radijacije koja iz njih zrači | [21] | |
1923. | Robert Andrews Millikan | SAD | za doprinos na proučavanju elementarnog naboja elektriciteta i rad na fotoelektičnom efektu | [22] | |
1924. | Karl Manne Georg Siegbahn | ŠVE | za otkrića i istraživanje na području spektroskopije X-zraka | [23] | |
1925. | James Franck | NJE | za njihovo otkriće zakona koji upravljaju utjecajem elektrona na atom | [24] | |
Gustav Ludwig Hertz | NJE | ||||
1926. | Jean Baptiste Perrin | FRA | za rad na diskontinuiranoj strukturi materije, a naročito za otkriće sedimentacijske ravnoteže | [25] | |
1927. | Arthur Holly Compton | SAD | za otkriće efekta nazvanog po njemu | [26] | |
Charles Thomson Rees Wilson | UK | za otkriće metode kojom je omogućio da se tragovi električno nabijenih čestica vide pomoću kondenzacije | |||
1928. | Owen Willans Richardson | UK | za istraživanje termioničkog fenomena i posebno za otkriće zakona koji nosi njegovo ime | [27] | |
1929. | Louis de Broglie | FRA | za otkriće valne prirode elektrona | [28] | |
1930. | Chandrasekhara Venkata Raman | IND | za rad na raspršenju svjetlosti i za otkriće efekta nazvanog po njemu | [29] | |
1931. | Nije dodijeljena | ||||
1932. | Werner Heisenberg | NJE | za stvaranje kvantne mehanike, čija je primjena, inter alia, dovela do otkrića alotropskih modifikacija vodika | [30] | |
1933. | Erwin Schrödinger | AUT | za otkriće novih produktivih formi atomske teorije | [31] | |
Paul Dirac | UK | ||||
1934. | Nije dodijeljena | ||||
1935. | James Chadwick | UK | za otkriće neutrona | [32] | |
1936. | Victor Franz Hess | AUT | za otkriće kosmičke radijacije | [33] | |
Carl David Anderson | SAD | za otkriće pozitrona | |||
1937. | Clinton Joseph Davisson | SAD | za njihovo eksperimentalno otkriće difrakcije elektrona u kristalima | [34] | |
George Paget Thomson | UK | ||||
1938. | Enrico Fermi | ITA | za njegove demonstracije o postojanju novih radioaktivnih elemenata pomoću iradijacije neutrona i za njegovo povezano otkriće nuklearnih reakcija izazvanih sporim neutronima | [35] | |
1939. | Ernest Lawrence | SAD | za izum i razvoj ciklotrona i za rezultate dobivene njim, posebno za rezultate s umjetnim radioaktivnim elementima | [36] | |
1940. | Nije dodijeljena | ||||
1941. | |||||
1942. | |||||
1943. | Otto Stern | SAD | "za njegov doprinos u razvoju metode molekularnih zraka i njegovo otkriće magnetskog momenta protona" | [37] | |
1944. | Isidor Isaac Rabi | SAD | "za njegovu metodu snimanja magnetskih svojstava atomske jezgre" | [38] | |
1945. | Wolfgang Pauli | AUT | "za njegovo otkriće principa isključenja, znanog i kao Paulijev princip" | [39] | |
1946. | Percy Williams Bridgman | SAD | "za izum uređaja koji proizvodi izrazito visok tlak i za otkrića koja je napravio na polju fizike visokog tlaka" | [40] | |
1947. | Edward Victor Appleton | UK | "za njegovo istraživanje fizike gornje atmosfere, a posebno zbog otkrića tako zvanog Appletonovog sloja" | [41] | |
1948. | Patrick Maynard Stuart Blackett | UK | "za njegov razvoj Wilsonove komore i zbog njegovih otkrića na polju nuklearne fizike i kosmičke radijacije" | [42] | |
1949. | Hideki Jukava | JAP | "za njegovo predviđanje postojanja mezona na temelju teorijskog rada na nuklearnim silama" | [43] | |
1950. | Cecil Frank Powell | UK | "za njegovo otkriće fotografske metode proučavanja nuklearnih procesa i njegova otkrića o mezonima koja je napravio pomoću ove metode" | [44] | |
1951. | John Douglas Cockcroft | UK | "za njihov rad a transmutaciji atomske jezgre pomoću umjetno akceleriranih atomskih čestica" | [45] | |
Ernest Thomas Sinton Walton | IRS | ||||
1952. | Felix Bloch | SAD | "za njihov razvoj novih metoda za nuklearno magnetsko mjerenje i za otkrića povezana s time" | [46] | |
Edward Mills Purcell | SAD | ||||
1953. | Frits Zernike | HOL | "za njegovu demonstraciju fazne kontrastne metode, a posebno zbog njegovog izuma kontrastno faznog mikroskopa" | [47] | |
1954. | Max Born | UK NJE |
"za njegova fundamentalna istraživanja na polju kvantne mehanike, a posebno za njegovu statističku interpretaciju valne funkcije" | [48] | |
Walther Bothe | NJE | "za njegovu metodu slučajnosti i otkrića povezana s njom" | |||
1955. | Willis Eugene Lamb | SAD | "za njegova otkrića vezana uz finu strukturu vodikovog spektra" | [49] | |
Polykarp Kusch | SAD | "za precizno utvrđivanje magnetskog momenta elektrona" | [49] | ||
1956. | John Bardeen | SAD | "za njihov rad na poluprovodnicima i za njihovo otkriće tranzistora" | [50] | |
Walter Houser Brattain | SAD | ||||
William Bradford Shockley | SAD | ||||
1957. | Cung-Dao Li | KIN | "za njihovo proučavanje paritetnih zakona koje je dovelo do važnih otkrića vezana uz elementarne čestice" | [51] | |
Čen Ning Jang | KIN | ||||
1958. | Pavel Aleksejevič Čerenkov | RUS | "za njihovo otkriće i interpretaciju Čerenkovljevog efekta" | [52] | |
Ilja Frank | RUS | ||||
Igor Jevgenijevič Tamm | RUS | ||||
1959. | Owen Chamberlain | SAD | "za njihovo otkriće antiprotona" | [53] | |
Emilio Gino Segrè | ITA | ||||
1960. | Donald Arthur Glaser | SAD | "za otkriće mjehuraste komore" | [54] | |
1961. | Robert Hofstadter | SAD | "za njegov rad na raspršivanju elektrona u atomskoj jezgri i za njegova otkrića o strukturi atomske jezgre koja je postigao pomoću tog rada" | [55] | |
Rudolf Ludwig Mössbauer | NJE | "za njegov rad na apsorpciji rezonancije γ-zračenja i povzenog otkrića efekta koji nosi njegovo ime" | |||
1962. | Lav Davidovič Landau | AZE | "za pionirske teorije u istraživanju kondenzirane tvari, posebno tekućeg helija" | [56] | |
1963. | Eugene Paul Wigner | SAD | "za doprinose teoriji atomske jezgre i elementarnih čestica, osobito kroz otkriće i primjenu osnovnih principa simetrije" | [57] | |
Maria Goeppert-Mayer | SAD | "za otkrića u vezi ljuskastom strukturom nuklearnih jezgara" | |||
J. Hans D. Jensen | NJE | ||||
1964. | Nikolaj Genadijevič Basov | RUS | "za fundamentalni rad na polju kvantne elektronike, koji je doveo do izrade oscilatora i pojačala temeljenih na maser-laser principu" | [58] | |
Aleksandar Mihajlovič Prohorov | RUS | ||||
Charles Hard Townes | SAD | ||||
1965. | Richard Phillips Feynman | SAD | "za njihov fundamentalni rad na polju kvantne elektrodinamike, s dalekosežnim posljedicama za fiziku elementarnih čestica" | [59] | |
Julian Schwinger | SAD | ||||
Sin-Itiro Tomonaga | JAP | ||||
1966. | Alfred Kastler | FRA | "za otkriće i razvoj optičkih metoda za proučavanje Hertzove rezonancije u atomima" | [60] | |
1967. | Hans Albrecht Bethe | SAD | "za doprinos u teoriji nuklearnih reakcija, posebno za otkrića bitna za razumjevanje stvaranja energije u zvijezdama" | [61] | |
1968. | Luis Walter Alvarez | SAD | "za njegov odlučujući doprinos na polju fizike elementarnih čestica, posebno zbog otkrića velikog broja rezonancijskih stanja, koja su postignuta koristeći njegovu tehniku korištenja vodikove mjehuraste komore i analize podataka" | [62] | |
1969. | Murray Gell-Mann | SAD | "za doprinos i otkrića bitna za klasifikaciju elementarnih čestica i njihovih interakcija" | [63] | |
1970. | Hannes Olof Gösta Alfvén | ŠVE | "za njegov fundamentalni rad i otkrića na polju magnetne hidrodinamike s plodnim primjenama u različitim granama fizike plazme" | [64] | |
Louis Eugène Félix Néel | FRA | "za njegov fundamentalni rad i otkrića vezana uz antiferomagnetizam i feromagnetizam koja su dovela do važnih primjena u fizici čvrstih tvari" | |||
1971. | Dennis Gabor | UK MAĐ |
"za njegov izum i razvoj holografske metode" | [65] | |
1972. | John Bardeen | SAD | "za njihovu teoriju superprovodljivosti, obično nazivanu BCS teorija" | [66] | |
Leon Neil Cooper | SAD | ||||
John Robert Schrieffer | SAD | ||||
1973. | Leo Esaki | JAP | "za njihova eksperimentalna otkrića vezana fenomen tuneliranja u poluprovodnicima i superprovodnicima" | [67] | |
Ivar Giaever | SAD | ||||
Brian David Josephson | UK | "za teorijsko predviđanje svojstava tuneliranja suprastruja kroz barijeru, konkretno, fenomen koji je danas općepoznat kao Josephsonov efekt" | |||
1974. | Martin Ryle | UK | "za njihovo pionirsko istraživanje na polju radio astrofizike: Ryleu za promatranja i izume, posebice za tehniku sinteze aperture, i Hewishu za njegovu odlučujuću ulogu u otkriću pulsara" | [68] | |
Antony Hewish | UK | ||||
1975. | Aage Niels Bohr | DAN | "za otkriće veze između kolektivnog gibanja i gibanja čestica u atomskoj jezgri i razvoj teorije strukture atomske jezgre temeljen na toj vezi" | [69] | |
Ben Roy Mottelson | DAN | ||||
Leo James Rainwater | SAD | ||||
1976. | Burton Richter | SAD | "za njihov pionirski rad na otkriću teške elementarne čestice nove vrste" | [70] | |
Samuel Čao Čung Ting | SAD | ||||
1977. | Philip Warren Anderson | SAD | "za njihov temeljni teorijski doprinos u istraživanjima elektronske strukture magnetskih i neuređenih sistema" | [71] | |
Nevill Francis Mott | UK | ||||
John Hasbrouck Van Vleck | SAD | ||||
1978. | Pjotr Leonidovič Kapiza | RUS | "za inovacije i otkrića na prodručju fizike niskih temperatura" | [72] | |
Arno Allan Penzias | SAD | "za otkriće pozadinskog mikrovalnog zračenja" | |||
Robert Woodrow Wilson | SAD | ||||
1979. | Sheldon Lee Glashow | SAD | "za njihov doprinos teoriji unificirane slabe i elektromagnetske interakcije među elementarnim česticama, uključujući, inter alia, predviđanje slabe neutralne struje" | [73] | |
Abdus Salam | PAK | ||||
Steven Weinberg | SAD | ||||
1980. | James Watson Cronin | SAD | "za otkriće kršenja osnovnih principa simetrije u raspadu neutralnih K-mezona" | [74] | |
Val Logsdon Fitch | SAD | ||||
1981. | Nicolaas Bloembergen | SAD | "za njihov doprinos razvoju laserske spektroskopije" | [75] | |
Arthur Leonard Schawlow | SAD | ||||
Kai Manne Börje Siegbahn | ŠVE | "za njegov doprinos razvoju visokorezolucijske elektronske spektroskopije" | |||
1982. | Kenneth G. Wilson | SAD | "za njegovu teoriju za kritične fenomene vezane uz tranzicije faze" | [76] | |
1983. | Subramanjan Čandrasekar | SAD | "za njegova teorijska proučavanja fizikalnih procesa važnih za strukturu i evoluciju zvijezda" | [77] | |
William Alfred Fowler | SAD | "za njegova teorijska i eksperimentalna proučavanja nuklearnih reakcija važnih za formiranje kemijskih elemenata u svemiru" | |||
1984. | Carlo Rubbia | ITA | "za njihove odlučujuće doprinose velikom projektu komunikatora slabih interakcija, koji je doveo do otkrića W i Z bozona" | [78] | |
Simon van der Meer | HOL | ||||
1985. | Klaus von Klitzing | NJE | "za otkriće kvantiziranog Hallovog efekta" | [79] | |
1986. | Ernst Ruska | NJE | "za njegov fundamentalni rad na polju elektronske optike i za dizajniranje prvog elektronskog mikroskopa" | [80] | |
Gerd Binnig | NJE | "za njihov dizajn skenirajućeg tunelirajućeg mikroskopa" | |||
Heinrich Rohrer | ŠVI | ||||
1987. | Johannes Georg Bednorz | NJE | "za njihov važan prodor u otkriću superprovodljivosti u keramičkim materijalima" | [81] | |
Karl Alexander Müller | ŠVI | ||||
1988. | Leon Max Lederman | SAD | "za metodu neutrino zraka i za demonstraciju duplikatne strukture leptona kroz otkriće mion neutrina" | [82] | |
Melvin Schwartz | SAD | ||||
Jack Steinberger | SAD | ||||
1989. | Norman Foster Ramsey | SAD | "za izum metode odvojenih oscilacijskih polja i njenu primjenu u vodikovom maseru i ostalim atomskim satovima" | [83] | |
Hans Georg Dehmelt | SAD | "za razvoj ionske zamke" | |||
Wolfgang Paul | NJE | ||||
1990. | Jerome I. Friedman | SAD | "za njihova istraživanja vezana uz duboko neelastično raspršivanje elektrona na protonima i vezanim neutronima, koja su bila od iznimne važnosti za razvoj kvarkovskog modela u fizici čestica" | [84] | |
Henry Way Kendall | SAD | ||||
Richard E. Taylor | KAN | ||||
1991. | Pierre-Gilles de Gennes | FRA | "za otkriće da metode razvijene za proučavanje fenomena reda u jednostavnim sustavima mogu biti generalizirane na malo kompleksnije forme tvari, kao što su tekući kristali i polimeri" | [85] | |
1992. | Georges Charpak | FRA | "za izum i razvoj detektora čestica, naročito višežične proporcionalne komore" | [86] | |
1993. | Russell Alan Hulse | SAD | "za otkriće novog tipa pulsara, što je otvorilo nove mogućnosti za proučavanje gravitacije" | [87] | |
Joseph Hooton Taylor, Jr. | SAD | ||||
1994. | Bertram Brockhouse | KAN | "za razvoj neutronske spektroskopije" i "za pionirske doprinose razvoju tehnika raspršivanja neutrona za proučavanje kondenzovane materije" | [88] | |
Clifford Glenwood Shull | SAD | "Za razvoj tehnike difrakcije neutrona" i "za pionirske doprinose razvoju tehnika raspršivanja neutrona za proučavanje kondenzirane materije" | |||
1995. | Martin Lewis Perl | SAD | "za otkriće tau leptona" i "za pionirske eksperimentalne doprinose fizici leptona" | [89] | |
Frederick Reines | SAD | "za otkriće neutrina" i "za pionirske eksperimentalne doprinose fizici leptona" | |||
1996. | David Morris Lee | SAD | "za otkriće superfluidnosti u heliju-3" | [90] | |
Douglas D. Osheroff | SAD | ||||
Robert Coleman Richardson | SAD | ||||
1997. | Steven Ču | SAD | "za razvoj metoda za hlađenje i hvatanje atoma laserskim svjetlom" | [91] | |
Claude Cohen-Tannoudji | FRA | ||||
William Daniel Phillips | SAD | ||||
1998. | Robert B. Laughlin | SAD | za njihovo otkriće nove forme kvantnog fluida sa djelomično nabijenim ekscitacijama | [92] | |
Horst Ludwig Störmer | NJE | ||||
Daniel Chee Tsui | SAD | ||||
1999. | Gerardus 't Hooft | HOL | za rasvjetljavanje kvantne strukture slabih električnih interakcija u fizici | [93] | |
Martinus J. G. Veltman | HOL | ||||
2000. | Žores Ivanovič Alfjorov | RUS | za razvoj heterostruktura poluprovodnika korištenih u elektronici visokoh brzina i optoelektronici | [94] | |
Herbert Kroemer | NJE | ||||
Jack St. Clair Kilby | SAD | za doprinos izumu integralnog kola | |||
2001. | Eric Allin Cornell | SAD | za postizanje Bose-Einsteinove kondenzacije u plinovima alkalnih metala i za rane fundamentalne studije o svojstvima kondenzata | [95] | |
Carl Edwin Wieman | SAD | ||||
Wolfgang Ketterle | NJE | ||||
2002. | Raymond Davis, Jr. | SAD | za pionirske doprinose astrofizici, posebno u detekciji kosmičkih neutrina | [96] | |
Masatoši Košiba | JAP | ||||
Riccardo Giacconi | SAD | za pionirske doprinose astrofizici koji su doveli do otkrića izvora kosmičkih X-zraka | |||
2003. | Aleksej Aleksejevič Abrikosov | RUS SAD |
za pionirski doprinos teoriji superprovodnika i superfluida | [97] | |
Vitalij Lazarevič Ginzburg | RUS | ||||
Anthony James Leggett | UK SAD | ||||
2004. | David J. Gross | SAD | za otkriće asimptotske slobode u teoriji jakih interakcija | [98] | |
Hugh David Politzer | SAD | ||||
Frank Wilczek | SAD | ||||
2005. | Roy J. Glauber | SAD | za njegov doprinos kvantnoj teoriji optičke koherencije | [99] | |
John L. Hall | SAD | za njihov doprinos razvoju laserske spektroskopije, uključujući i optički frekventni češalj | |||
Theodor W. Hänsch | NJE | ||||
2006. | John C. Mather | SAD | za njihovo otkriće oblika crnog tijela i antisotropije kosmičkog mikrovalnog pozadinskog zračenja | [100] | |
George F. Smoot | SAD | ||||
2007. | Albert Fert | FRA | za otkriće gigantskog magnetnog otpora | [101] | |
Peter Grünberg | NJE | ||||
2008. | Makoto Kobajaši | JAP | za otkriće izvora razbijene simetrije koja predviđa postojanje najmanje tri porodice kvarkova u prirodi | [102] | |
Tošihide Maskava | JAP | ||||
Joičiro Nambu | SAD | "za otkriće mehanizma spontanog razbijanja simetrije u subatomskoj fizici" | |||
2009. | Charles K. Kao | KIN UK |
za revolucionarna dostignuća u vezi prijenosa svjetlosti u vlaknima za optičku komunikaciju" | [103] | |
Willard S. Boyle | KAN SAD |
za pronalazak slikovnog poluprovodničkog kruga - CCD senzora | |||
George E. Smith | SAD | ||||
2010. | Andre Geim | RUS UK HOL |
za revolucionarne eksperimente u vezi sa dvodimenzionalnim materijalnim grafenom | [104] | |
Konstantin Novoselov | RUS UK | ||||
2011. | Saul Perlmutter | SAD | za otkriće ubrzanog širenja Univerzuma kroz opažanja udaljenih supernova" | [105] | |
Brian Schmidt | AUS SAD | ||||
Adam Riess | SAD | ||||
2012. | Serge Haroche | Francuska | za revolucionarne eksperimentalne metode koje omogućuju mjerenje i manipulaciju individualnih kvantnih sistema | [106] | |
David J. Wineland | SAD | ||||
2013. | François Englert | Belgija | za teorijsko otkriće mehanizma koji doprinosi razumijevanju porijekla mase subatomskih čestica, a što je nedavno potvrđeno otkrićem predviđene temeljne čestice, eksperimentima ATLAS i CMS izvedenim velikim hadronskim sudaračem u okviru CERN-a | [107] | |
Peter Higgs | UK | ||||
2014. | Isamu Akasaki | Japan | za izum efikasnih plavih dioda koje emitiraju svjetlost a koje su omogućile svijetle i štedljive izvore bijele svjetlosti | [108] | |
Hiroshi Amano | Japan | ||||
Shuji Nakamura | Japan SAD | ||||
2015. | Takaaki Kajita | Japan | za otkrivanje neutrinskih oscilacija, što dokazuje da neutrini imaju masu | [109] | |
Arthur B. McDonald | Kanada | ||||
2016. | David J. Thouless | UK | za teorijska otkrića topoloških faznih prijelaza i topoloških faza materije | [110] | |
Duncan Haldane | UK SLO | ||||
J. Michael Kosterlitz | UK SAD | ||||
2017. | Rainer Weiss | NJE SAD | za odlučujući doprinos LIGO detektoru i promatranju gravitacionih talasa | [111] | |
Kip Thorne | SAD | ||||
Barry Barish | SAD | ||||
2018. | Arthur Ashkin | SAD | za revolucionarne izume u polju laserske fizike, posebno za optičke pincete i njihovu primjenu na biološke sisteme | [112] | |
Gérard Mourou | FRA | za revolucionarne izume u području laserske fizike, posebno za njihovu metodu stvaranja ultra-kratkih optičkih impulsa visokog intenziteta | |||
Donna Strickland | KAN | ||||
2019. | Jim Peebles | SAD KAN | za teorijska otkrića na polju fizičke kosmologije | [113] | |
Michel Mayor | ŠVI | za otkriće egzoplanete (Vansolarne planete) koja kruži oko zvijezde solarnog tipa | |||
Didier Queloz | ŠVI | ||||
2020. | Roger Penrose | UK | za otkriće da je stvaranje crne rupe snažno predviđanje opće teorije relativnosti | [114] | |
Reinhard Genzel | NJE | za otkriće supermasivne crne rupe u centru naše galaksije | |||
Andrea Ghez | SAD | ||||
2021. | Syukuro Manabe | JAP SAD |
za fizičko modeliranje Zemljine klime, kvantificiranje varijabilnosti i pouzdano predviđanje globalnog zatopljenja | [115] | |
Klaus Hasselmann | NJE | ||||
Giorgio Parisi | ITA | za otkriće međudjelovanja nereda i fluktuacija u fizičkim sistemima od atomskih do planetarnih razmjera | |||
2022. | Alain Aspect | FRA | za eksperimente sa zapletenim fotonima, utvrđivanje kršenja Bellovih nejednakosti i pionirsku kvantnu informatiku | [116] | |
John Clauser | SAD | ||||
Anton Zeilinger | AUT | ||||
2023. | Anne L'Huillier | FRA | za eksperimentalne metode koje generišu atosekundne impulse svjetlosti za proučavanje dinamike elektrona u materiji | [117] | |
Ferenc Krausz | MAĐ | ||||
Pierre Agostini | FRA | ||||
2024. | John Hopfield | SAD | za temeljna otkrića i izume koji omogućavaju mašinsko učenje pomoću umjetnih neuronskih mreža | [118] | |
Geoffrey Hinton | VB CAN |
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]- Spisak dobitnika Nobelove nagrade za ekonomiju
- Spisak dobitnika Nobelove nagrade za fiziologiju ili medicinu
- Spisak dobitnika Nobelove nagrade za hemiju
- Spisak dobitnika Nobelove nagrade za književnost
- Spisak dobitnika Nobelove nagrade za mir
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "The Nobel Prize in Physics 1901". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1902". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1903". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1904". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1905". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1906". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1907". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1908". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1909". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1910". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1911". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1912". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1913". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1914". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1915". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1917". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1918". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1919". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1920". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1921". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1922". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1923". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1924". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1925". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1926". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1927". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1928". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1929". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1930". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1932". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1933". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1935". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1936". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1937". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1938". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1939". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1943". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1944". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1945". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1946". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1947". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1948". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1949". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1950". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1951". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1952". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1953". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1954". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ a b "The Nobel Prize in Physics 1955". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1956". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1957". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1958". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1959". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1960". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1961". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1962". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1963". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1964". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1965". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1966". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1967". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1968". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1969". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1970". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1971". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1972". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1973". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1974". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1975". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1976". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1977". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1978". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1979". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1980". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1981". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1982". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1983". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1984". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1985". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1986". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1987". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1988". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1989". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1990". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1991". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1992". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1993". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1994". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1995". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1996". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1997". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1998". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1999". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2000". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2001". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2002". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2003". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2004". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2005". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2006". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2007". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2008". Nobel Foundation. Pristupljeno 9. 10. 2008.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2009". Nobel Foundation. Arhivirano s originala, 8 October 2009. Pristupljeno 6 October 2009.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2010". Nobel Foundation. Arhivirano s originala, 7 October 2010. Pristupljeno 5 October 2010.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2011". Nobel Foundation. Arhivirano s originala, 1 August 2012. Pristupljeno 4 October 2011.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2012". Nobel Foundation. Arhivirano s originala, 11 October 2012. Pristupljeno 9 October 2012.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2013". Nobel Foundation. Arhivirano s originala, 5 april 2024. Pristupljeno 8 oktobar 2013.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2014". Nobel Foundation. Arhivirano s originala, 7 April 2024. Pristupljeno 7 October 2014.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2015". Nobel Foundation. Arhivirano s originala, 6 May 2024. Pristupljeno 5 October 2015.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2016". Nobel Foundation. Arhivirano s originala, 5 April 2024. Pristupljeno 4 October 2016.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2017 - Prize Announcement". www.nobelprize.org. Pristupljeno 5. 10. 2017.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2018". Nobel Foundation. Arhivirano s originala, 4 May 2024. Pristupljeno 2 October 2018.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2019". Nobel Foundation. Arhivirano s originala, 4 May 2024. Pristupljeno 8 October 2019.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2020". Nobel Foundation. Arhivirano s originala, 4 May 2024. Pristupljeno 6 October 2020.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2021". Nobel Foundation. 5 October 2021. Arhivirano s originala, 4 May 2024. Pristupljeno 6 October 2022.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2022". Nobel Foundation. 4 October 2022. Arhivirano s originala, 28 April 2024. Pristupljeno 6 October 2022.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2023". Nobel Foundation. 3 October 2023. Arhivirano s originala, 4 May 2024. Pristupljeno 3 October 2023.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 2024". NobelPrize.org (jezik: engleski). Pristupljeno 2024-10-08.