Brunej

Uredi veze
S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Sultanat Brunej
Brunej
Zastava {{{ime_genitiv}}} Grb {{{ime_genitiv}}}
Zastava Grb
Himna: "Allah Peliharakan Sultan"
Položaj na karti
Glavni grad Bandar Seri Begawan
Službeni jezik malajski
Državno uređenje  
• Sultan
 Hassanal Bolkiah
Zakonodavstvo  
Površina
• Ukupno
 5.765 km2 (162.)
• Vode (%)
 8,6
Stanovništvo
• Ukupno
343.653 (162.)
61/km2 
Valuta Brunejski dolar
Vremenska zona UTC +8, ljeti +8
Pozivni broj +673
Internetska domena .bn

Brunej (malajski: Negara Brunei Darussalam, javanski: ن j ارا بروني دارالسلا م دارالسلا م‎),[1][2] jest država u jugoistočnoj Aziji, smještena na sjevernoj obali ostrva Borneo. Osim svoje obale na Južnom kineskom moru, potpuno je okružena malezijskom državom Sarawak, sa svojom teritorijom razdvojenom okrugom Sarawak u Limbangu. Brunej je jedina suverena država koja se u potpunosti nalazi na Borneu; ostatak ostrva je podeljen između Malezije i Indonezije. Od 2020. zemlja je imala 460.345 stanovnika,[3] od kojih je otprilike 100.000 živjelo u glavnom i najvećem gradu Bandar Seri Begawan. Vlada Bruneja je apsolutna monarhija kojom vlada sultan Bruneja, i ona implementira fuziju engleskog običajnog prava i jurisprudencije inspirisane islamom, uključujući šerijat.

Na vrhuncu Brunejskog carstva za vrijeme vladavine sultana Bolkiaha (1485–1528), država je navodno imala kontrolu nad najvećim dijelom Bornea, uključujući današnji Sarawak i Sabah, kao i arhipelag Sulu i ostrva u blizini sjeverozapadni vrh Bornea. Postoje i tvrdnje o njegovoj historijskoj kontroli nad Seludongom, mjestom moderne filipinske prijestolnice Manile, ali naučnici jugoistočne Azije vjeruju da se naziv dotične lokacije zapravo odnosi na planinu Selurong, u Indoneziji.[4] Pomorsku državu Bruneji posjetila je preživjela posada Magellanove ekspedicije 1521, a 1578. se borila protiv Španije u Kastilskom ratu.

Tokom 19. vijeka, Brunejsko carstvo je počelo da propada. Sultanat je ustupio Sarawak (Kuching) Jamesu Brookeu i postavio ga kao bijelog radžu, a Sabah je ustupio britanskoj kompaniji North Borneo Chartered Company. Godine 1888. Brunej je postao britanski protektorat i 1906. dobio je britanskog rezidenta kao kolonijalnog upravitelja. Nakon japanske okupacije tokom Drugog svjetskog rata, 1959. je napisan novi ustav. 1962. okončana je mala oružana pobuna protiv monarhije uz britansku pomoć. Zemlja je stekla punu nezavisnost od Britanije 1. januara 1984.

Bruneje od 1967. vodi sultan Hasanal Bolkiah. Bogatstvo zemlje proizlazi iz njenih velikih naftnih i polja prirodnog gasa. Ekonomski rast tokom 1990-ih i 2000-ih transformisao je Bruneje u industrijalizovanu zemlju, sa povećanjem BDP-a od 56% između 1999. i 2008. Bruneji imaju drugi najveći indeks ljudskog razvoja među državama jugoistočne Azije, iza Singapura. Prema Međunarodnom monetarnom fondu (MMF), Bruneji su peti u svijetu po bruto domaćem proizvodu po glavi stanovnika po paritetu kupovne moći. MMF je 2011. procijenio da su Bruneji jedna od dvije zemlje (druga je Libija) sa odnosom javnog duga prema nacionalnom BDP-u od 0%.[17][5]

Historija[uredi | uredi izvor]

Državom Bruneji, koja je zahvatala veliki dio otoka Bornea i otoka Sulu, vladali su u XV vijeku domorodacki vladari, koji su u XVI vijeku primili Islam.

Krajem XVIII vijeka i u XIX vijeku strada od pirata, koji su tu podigli svoje baze i trgovali robovima. Sultan Bruneja sklopio je 1847. ugovor s Britancima o trgovini i zajedničkoj borbi protiv pirata, a 1888. Bruneji priznaju britanski protektorat. U drugom svjetskom ratu Bruneji su pod okupacijom Japanaca.

Prvi ustav u okviru Komonvelta Bruneji dobijaju 1959. godine.

Sultan ima unutrašnju neograničenu vlast, sa savjetodavnim organima: Privatno vijeće, Izvršno vijeće (15 članova) i Zakonodavni savjet (33 člana).

Od 1956. dozvoljen je rad političkim partijama.

Najjača Narodna partija (Rajat) na izborima 1962. za lokalne savjete, od 55 mjesta dobila je 49, a za Narodnu skupštinu svih 16 izbornih mandata (17 imenuje sultan).

Britanski protektorati na Borneu po sporazumu Velike Britanije I Malajske Federacije od 1962. godine, trebalo je da pristupe federaciji Maleziji.

Tome se suprostavila Narodna partija i 1962. digla ustanak koji su ugušile britanske trupe. Cilj ustanka bio je oslobođenje od Velike Britanije i stvaranje nezavisne države Kalimantan Utara u koju bi ušli do tada britanski protektorati Saravak i Sabah. Poslije ugušenja ustanka 1962. Skupština je raspuštena.

Vlada[uredi | uredi izvor]

Brunejski sultan je na čelu države i vlade. Sadašnji sultan i vladar države je Sultan Hadži Hasanal Bolkiah.

Političke podjele[uredi | uredi izvor]

Brunej je podijeljen na četiri distrikta:

  • Belait
  • Brunej i Muara
  • Temburong
  • Tutong

Geografija[uredi | uredi izvor]

Privreda[uredi | uredi izvor]

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Kultura[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "Home – gov.bn". Arhivirano s originala, 4. 9. 2018.
  2. ^ "Embassy of Brunei Darussalam to the United States of America". Brunei Embassy. Arhivirano s originala, 6. 12. 2000.
  3. ^ "Department of Economic Planning and Development – Population". www.depd.gov.bn (jezik: engleski). Arhivirano s originala, 20. 3. 2017. Pristupljeno 12. 12. 2017.
  4. ^ Abinales, Patricio N. And Donna J. Amoroso, State and Society in the Philippines. Maryland: Rowman and Littlefield, 2005.
  5. ^ AHA Centre. "Profile of Brunei Darussalam" (PDF). Arhivirano (PDF) s originala, 9. 10. 2022.

Također pogledajte[uredi | uredi izvor]

Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]

Uprava
Opće informacije
Poslovanje
Putovanje
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Brunej&oldid=3554389"