Napad na svadbu u Sarajevu
| Napad na svadbu u Sarajevu | |
|---|---|
 Stara pravoslavna crkva u Sarajevu, mjesto gdje se desio napad. | |
| Vrijeme | 14:30 (CET) |
| Datum | 1. mart 1992. |
| Mjesto | Stara pravoslavna crkva, Baščaršija |
| Lokacija | Sarajevo, SR Bosna i Hercegovina, SFR Jugoslavija |
| Koordinate | 43°51′36.89″N 18°25′47.79″E / 43.8602472°N 18.4299417°E |
| Također poznato kao | Ubistvo starog svata ispred Stare crkve na Baščaršiji |
| Vrsta | Incident |
| Ishod | Ubistvo Nikole Gardovića i ranjavanje Radenka Mirovića |
| Broj mrtvih | 1 (Nikola Gardović) |
| Broj povrijeđenih | 1 (Radenko Mirović) |
| Osumnjičeni | Ramiz Delalić |
| Posljedice | Početak Rata u BiH |
Napad na svadbu u Sarajevu[a] jest naziv za incident koji se desio 1. marta 1992, oko 14:30, na srpsku svadbenu povorku u sarajevskoj staroj četvrti Baščaršija, što je rezultiralo smrću mladoženjinog oca, Nikole Gardovića, i ranjavanjem srpskog pravoslavnog sveštenika. Napad se dogodio drugog dana referenduma o nezavisnosti Bosne i Hercegovine od SFR Jugoslavije, u ranoj fazi raspada Jugoslavije i Jugoslavenskih ratova.
Kao odgovor na pucnjavu, paravojne formacije Srpske demokratske stranke (SDS) postavile su barikade i blokade na putevima širom Sarajeva, optužujući Stranku demokratske akcije (SDA), predstavnika Muslimana, da je orkestrirala napad. SDS je tražio da na područjima Bosne i Hercegovine naseljenim Srbima patroliraju Srbi, a ne policajci drugih nacionalnosti, te je dalje pozvao na slanje mirovnih snaga Ujedinjenih nacija u zemlju. SDS je 3. marta pristao da ukloni barikade koje su postavili, a Skupština SR Bosne i Hercegovine proglasila je nezavisnost države istog dana.
Nikola Gardović se često smatra prvom žrtvom rata u BiH. Ramiz Delalić "Ćelo", poznati član sarajevskog "kriminalnog podzemlja" navodno je bio pod zaštitom SDA. Nakon napada, brzo je identificiran kao osumnjičeni, ali vlasti se nisu dovoljno potrudile da ga lociraju neposredno nakon pucnjave. Tokom rata, Ramiz Delalić je bio komadant 9. brdske brigade Prvog korpusa Armije Republike Bosne i Hercegovine. Delalić je 2004. optužen za prvostepeno ubistvo u vezi sa Gardovićevom smrću, ali je ubijen 2007, prije nego što mu je suđenje završeno. U Federaciji Bosne i Hercegovine 1. mart se slavi kao Dan nezavisnosti BiH, dok se u Republici Srpskoj ne obilježava i većina Srba taj datum povezuje sa napadom na svadbu, a ne sa referendumom o nezavisnosti. Snimanje je dramatizirano u britanskom ratnom filmu Dobrodošli u Sarajevo iz 1998..
Napad[uredi | uredi izvor]
Dana 1. marta 1992, drugog dana glasanja na referendumu, u crkvi Svetog Preobraženja u općini Novo Sarajevo, održano je vjenčanje srpskog bračnog para, Milana Gardovića i Dijane Tambur. Mladoženjin otac, Nikola Gardović, bio je đakon u toj crkvi.[1] Nakon obreda, mladenci, njihove porodice i svatovi odvezli su se do crkve Svetih arhanđela Mihaila i Gavrila, kolokvijalno poznate kao Stara pravoslavna crkva, u staroj četvrti Baščaršija, gdje je trebala biti održana svadbena trpeza.[1]
Historičar Kenneth Morrison opisao je atmosferu u Sarajevu tog dana kao "napetu".[2] Kako u neposrednoj blizini crkve nije bilo parkinga, svatovi su odlučili da krenu prema crkvi pješice, formirajući kolonu koja se prostirala od najbližeg parkinga do same crkve.[1] Tokom povorke, svatovi su vijorili srpskim zastavama, što su mnogi prolaznici Muslimani protumačili kao namjernu provokaciju u vrijeme održavanja referenduma. Međutim, ovakve povorke bile su tradicionalne na svadbama Srba širom Jugoslavije, te su obično bile praćene trubanjem automobilskih sirena i pjevanjem pjesama.[3]
Oko 14:30, četvorica mladića izašla su iz bijelog Volkswagen Golfa i pokušala da oduzme zastavu jednom od svatova. Oni su se usprotivili, te je uslijedila tuča, a prema riječima očevidaca, jedan od muškaraca je zapucao na povorku.[1]
Viktor Meier, dopisnik njemačkog dnevnika Frankfurter Allgemeine Zeitung, bio je jedan od očevidaca tog napada i napisao je o tome u svojoj knjizi Jugoslavija: Historija njene propasti iz 1995.[4] „U početku se činilo da je to detonator“, napisao je Meier o pucnjavi, „ali onda sam vidio ljude u pomami; čuo sam plač i vidio kako neko trči do najbližeg telefona i vidio preplašena lica prolaznika od - [sic]."[5] U napadu je ubijen mladoženjin otac, a ranjen je srpski pravoslavni sveštenik Radenko Mirović.[2]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Za napad se upotrebljavaju i druga imena, kao što su: "Ubistvo srpskog svata u Sarajevu", "Ubistvo starog svata ispred Stare crkve na Baščaršiji", "Incident kod Stare crkve na Baščaršiji", i slično.
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
- Ramiz Delalić
- Stara pravoslavna crkva u Sarajevu
- Antiratni protesti u Sarajevu 1992.
- Rat u Bosni i Hercegovini
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b c d Lopušina 26 January 2009.
- ^ a b Morrison 2016.
- ^ Ančić 2004.
- ^ Donia 2014.
- ^ Meier 1995.
