Oscar za najbolji film
Oscar za najbolji film je jedna od nagrada Oscara koju godišnje dodjeljuje Akademija filmskih umjetnosti i nauka (AMPAS) producentima filmova koji rade u filmskoj industriji i jedina je kategorija u kojoj svaki član ima pravo da podnese nominaciju. Nagrada za najbolj film se smatra najvažnijim Oscarom, jer objedinjava režiju, glumu, filmsku muziku, scenarij, montažu i druge napore koji se ulažu u film. Prema tome, nagrada za najbolji film je konačna nagrada svake svečanosti dodjele Oscara. U pozorištu Dolby Theatre u Los Angelesu, gdje se održava ceremonija dodjele nagrada Akademije od 2002, prikazuje se svaki film koji je osvojio ovu nagradu, još od samog početka dodjele nagrada.[1] Zaključno s 92. dodjelom "Oscara" bilo je ukupno 563 filmova koji su imali nominacije za ovu kategoriju i 92 pobjednika.[2]
Historija[uredi | uredi izvor]
Izmjene u kategorijama[uredi | uredi izvor]
Na svečanosti 1. dodjele "Oscara" za 1927. i 1928. postojale su dvije kategorije koje su jednako smatrane kao najvažnije: Izvanredan film i Jedinstvena i umjetnička produkcija. Prvi film koji je dobio nagradu za Izvanredan film je bio ratni epski film Krila, a nagradu za Jedinstvenu i umjetničku produkciju je osvojio film Zora; obje nagrade su bile namijenjene da odaju priznanje za različite i jednako važne aspekte vrhunskog filmskog stvaralaštva. Sljedeće godine, Akademija je ukinula nagradu za Jedinstvenu i umjetničku produkciju, i retroaktivno je odlučeno da nagrada koju je osvojio film Krila ostaje najvažnija od svih ostalih nagrada.[3] Iako je nagrada zadržala naslov Izvanredan film za narednu svečanost, tokom godina desilo se nekoliko promjena, i tek je 1962. ova kategorija dobila naziv Oscar za najbolji film.[2]
Dobitnici[uredi | uredi izvor]
Prvobitno je producentska kuća bila ta koja je dobivala nagradu sve do 1950, nakon čega su svi zaslužni producenti bili u mogućnosti da prime nagradu. Ovo pravilo je izmijenjeno 1998, kada se primjenjuje ograničenje na samo tri producenta, zbog filma Zaljubljeni Shakespeare, za koji su svih pet producenata primili nagradu.[4][5][6]
Od 2014. "posebna pravila za nagradu najboljeg filma godine" ograničavaju primaoce na one koji ispunjavaju dva glavna zahtjeva:[7]
- oni s filmskim kreditom kao "producenti" ili "u produkciji"
- tri ili manje od tri producenta koji su doprinijeli najvećim dijelom procesu produkcije
Pravila dopuštaju bona fide timu ne više od dvoje ljudi koji se smatraju jednim producentom, ako dvije osobe imaju uspostavljeno producentsko partnerstvo najmanje prethodnih pet godina, i da su tokom tog vremena kao producentski tim producirali najmanje pet filmova za javno prikazivanje u kinima.[7]
Akademija može napraviti izuzetke na ova ograničenja, što se desilo sa Anthonyjem Minghellom i Sydnyjem Pollackom koji su bili posthumno nominirani među četiri producenta za film The Reader.[8] Od 2014, samo Izvršni odbor producenata može napraviti takve izuzetke ali samo u "rijetkim i vanrednim okolnostima." [7]
Nagrade za najbolji film i režiju[uredi | uredi izvor]
Nagrada Akademije za najbolji film i režiju su vrlo usko povezane kroz svoju historiju. Od 86 filmova koji su nagrađeni za najbolji film, 62 su također nagrađeni i za najbolju režiju. Samo četiri filma su osvojili nagradu za najbolji film a da njihov režiser nije bio nominiran: Krila (1927/28), Grand Hotel (1931/32), Vozeći gospođicu Daisy (1989), i Argo (2012). Samo dva dobitnika nagrade za najbolju režiju čiji filmovi nisu dobili nominaciju za najbolji film bili su iz ranih godina: Lewis Milestone za Dva arapska viteza (1927/28), i Frank Lloyd za The Divine Lady (1928/29).[9]
Povećan broj nominacija[uredi | uredi izvor]
24. juna 2009, AMPAS je objavio da će se broj nominiranih filmova za nagradu u ovoj kategoriji povećati sa 5 na 10, počevši od 82. dodjele "Oscara (2009).[10] Ekspanzija je povratak na početne godine Akademije između 1930. i 1940, kada je 8-12 filmova bilo nominirano. "Imati 10 najboljih filmskih nominacija omogućiti će glasačima Akademije da prepoznaju i uključe neke od fantastičnih filmova koji se često pojavljuju u drugim kategorijama Oscara, ali su istisnuti iz utrke za glavnu nagradu," kazao je predsjednik AMPAS-a Sid Ganis u na konferenciji za novinare.[10]
Kontroverze[uredi | uredi izvor]
Nagrada nije bez kontroverzi. Jedna sporna tačka je mali broj filmova koji nisu na engleskom jeziku. Do danas, samo devet filmova na stranim jezicima su bili nominirani u kategoriji a to su: Velika iluzija (francuski, 1938); Z (francuski, 1969); Emigranti (švedski, 1972); Jauci i šaputanja (švedski, 1973); Il Postino (talijanski/španski, 1995); Život je lijep (italijanski, 1998); Pritajeni tigar, skriveni zmaj (kineski, 2000); Pisma iz Iwo Jime (japanski, 2006). i Ljubav (francuski, 2012).[11]
Ostale kontroverze uključuju i nedostatak animiranih filmova. Disney-jev Ljepotica i zvijer je postao prvi film sa ovom nominacijom, zatim slijedi Disney-Pixar-ov Up i Toy Story 3 koji su bili nominirani nakon što je Akademija proširila broj kandidata; nijedan film naučne fantastike nije osvojio nagradu i pored niza uspješnih kandidata; samo jedan film fantazije je osvojio nagradu Gospodar prstenova:povratak kralja, 2003; samo dvije komedije Zaljubljeni Shakespeare, 1998 i Umjetnik, 2011 su osvojili nagradu u zadnjih 30 godina. Također sve do danas, nijedan dokumentarac nije bio nominiran za najbolji film.[12]
Dvanaest filmova isključivo finansiranih izvan SAD-a su osvojili Oscara za najbolji film, od kojih je jedanaest koji su bili finansirani, djelimično ili u cjelini, od strane Ujedinjenog Kraljevstva. Ti filmovi su hronološki: Hamlet, Most na rijeci Kwai, Lawrence od Arabije, Tom Jones, Čovjek za sva vremena, Oliver!, Vatrene kočije, Gandhi, Posljednji kineski car, Milioner s ulice i Kraljev govor. Dvanaesti film, Umjetnik, finansirala je Francuska.[12]
Dobitnici i nominirani[uredi | uredi izvor]
1920-e[uredi | uredi izvor]
| Godina | Film | Filmski studio |
|---|---|---|
| 1927/28. (1) | ||
| Krila | Famous Players-Lasky | |
| Sedmo nebo | Fox | |
| The Racket | The Caddo Company | |
| 1928/29. (2) | ||
| Brodvejska melodija | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Alibi | Feature Productions | |
| Holivudska revija | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| U staroj Arizoni | Fox | |
| Rodoljub | Paramount Famous Lasky |
1930-e[uredi | uredi izvor]
1940-e[uredi | uredi izvor]
| Godina | Film | Filmski studio |
|---|---|---|
| 1940. (13) | ||
| Rebecca | Selznick International Pictures | |
| Tri života jedne žene | Warner Bros. | |
| Ratni dopisnikt | Walter Wanger (produkcijska kompanija) | |
| Plodovi gnjeva | 20th Century-Fox | |
| Veliki diktator | Charles Chaplin Productions | |
| Kitty Foyle | RKO Radio | |
| Pismo | Warner Bros. | |
| Dugo putovanje kući | Argosy-Wanger | |
| Our Town | Sol Lesser (produkcijska kompanija) | |
| Priča iz Philadelphije | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| 1941. (14) | ||
| Kako je bila zelena moja dolina | 20th Century-Fox | |
| Cvijeće u prašini | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Građanin Kane | Mercury | |
| Opet dolazi gospodin Jordan | Columbia | |
| Zaustavi zoru | Paramount | |
| Male lisice | Samuel Goldwyn Productions | |
| Malteški sokol | Warner Bros. | |
| Jednom nogom u raju | Warner Bros. | |
| Narednik York | Warner Bros. | |
| Sumnja | RKO Radio | |
| 1942. (15) | ||
| Gospođa Miniver | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| 49. paralela | Ortus | |
| Kings Row | Warner Bros. | |
| Veličanstveni Ambersonovi | Mercury | |
| Frulaš iz Hamelina | 20th Century-Fox | |
| Ponos Jenkija | Samuel Goldwyn Productions | |
| Robovi prošlosti | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Govor grada | Columbia | |
| Wake | Paramount | |
| Fićfirić sa sjevera | Warner Bros. | |
| 1943. (16) | ||
| Casablanca | Warner Bros. | |
| Kome zvono zvoni | Paramount | |
| Nebo može čekati | 20th Century-Fox | |
| Ljudska komedija | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Borimo se na moru | Two Cities Films | |
| Madame Curie | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Što brojniji, to veseliji | Columbia | |
| Omča za vješanje | 20th Century-Fox | |
| The Song of Bernadette | 20th Century-Fox | |
| Watch on the Rhine | Warner Bros. | |
| 1944. (17) | ||
| Idući svojim putem | Paramount | |
| Dvostruka obmana | Paramount | |
| Plinsko svjetlo | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Otkako si otišao | Selznick International Pictures | |
| Wilson | 20th Century-Fox | |
| 1945. (18) | ||
| Izgubljeni izlet | Paramount | |
| Diži sidra! | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Zvona svete Marije | Rainbow Productions | |
| Mildred Pierce | Warner Bros. | |
| Opsjednut | Selznick International Pictures | |
| 1946. (19) | ||
| Najljepše godine našeg života | Samuel Goldwyn Productions | |
| Henry V | Two Cities Films | |
| Divan život | Liberty Films | |
| Oštri rub | 20th Century-Fox | |
| Proljeće života | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| 1947. (20) | ||
| Džentlmenski sporazum | 20th Century-Fox | |
| Biskupova žena | Samuel Goldwyn Productions | |
| Unakrsna vatra | RKO Radio | |
| Velika iščekivanja | J. Arthur Rank-Cineguild | |
| Čudo u 34. ulici | 20th Century-Fox | |
| 1948. (21) | ||
| Hamlet | J. Arthur Rank-Two Cities Films | |
| Johnny Belinda | Warner Bros. | |
| Crvene cipelice | J. Arthur Rank-Archers | |
| Zmijsko leglo | 20th Century-Fox | |
| Blago Sierra Modre | Warner Bros. | |
| 1949. (22) | ||
| Svi kraljevi ljudi | Columbia | |
| Bojište | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Nasljednica | Paramount | |
| Pismo trima ženama | 20th Century-Fox | |
| Polijetanje usred dana | 20th Century-Fox |
1950-e[uredi | uredi izvor]
1960-e[uredi | uredi izvor]
1970-e[uredi | uredi izvor]
1980-e[uredi | uredi izvor]
1990-e[uredi | uredi izvor]
2000-te[uredi | uredi izvor]
2010-e[uredi | uredi izvor]
2020-e[uredi | uredi izvor]
| Godina | Film | Producent(i) |
|---|---|---|
| 2020/21. (93) | ||
| Zemlja nomada | Frances McDormand, Peter Spears, Mollye Asher, Dan Janvey i Chloé Zhao | |
| Otac | David Parfitt, Jean-Louis Livi i Philippe Carcassonne | |
| Juda i crni mesija | Shaka King, Charles D. King i Ryan Coogler | |
| Mank | Ceán Chaffin, Eric Roth i Douglas Urbanski | |
| Minari | Christina Oh | |
| Djevojka koja obećava | Ben Browning, Ashley Fox, Emerald Fennell i Josey McNamara | |
| Zvuk metala | Bert Hamelinck i Sacha Ben Harroche | |
| Čikaška sedmorka | Marc Platt i Stuart M. Besser |
Također pogledajte[uredi | uredi izvor]
- BAFTA za najbolji film
- Zlatni globus za najbolji film - drama
- Zlatni globus za najbolji film - komedija ili mjuzikl
- Spisak filmova
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Nova lokacija za dodjele Oscara". Arhivirano s originala, 5. 5. 2012. Pristupljeno 4. 4. 2014.
- ^ a b "Ukupan broj svih nominiranih filmova". Arhivirano s originala, 16. 2. 2012. Pristupljeno 4. 4. 2014.
- ^ Ukidanje jedne od kategorija
- ^ Ko dobiva Oscara?
- ^ Akademija ograničava broj dobitnika Oscara
- ^ Odluka Akademije na variety.com
- ^ a b c "Posebna pravila Akademije". Arhivirano s originala, 17. 7. 2013. Pristupljeno 4. 4. 2014.
- ^ "Izuzeci od pravila Akademije". Arhivirano s originala, 27. 10. 2013. Pristupljeno 4. 4. 2014.
- ^ Statistika o najboljim režiserima
- ^ a b Povećan broj nominacija
- ^ Statistika o stranim filmovima
- ^ a b Statistika filmova iz ostalih kategorija
Vanjski linkovi[uredi | uredi izvor]
- Oscars.org (službena stranica Akademije)
- Oscar.com (službena stranica za promociju ceremonije)
- The Academy Awards, baza podataka Arhivirano 13. 9. 2008. na Wayback Machine (službena stranica)